~ શ્રી નૂતન સૌરાષ્ટ્ર

આપણે ત્યાં મોટે ભાગે એવું જોવામાં આવે છે, કે બોલવાનું કાંઈક અને કરવાનું બીજું કાઈક એ આજનો મહા રોગ છે,તેનું મૂળ કારણ મનની અશુદ્ધિ જ છે, અને બુદ્ધિની અસ્થિરતા છે, જેથી કામના અને વાસનાનું જોર છે ,આથી લાભ અને લોભમાં જકડાય ગયા હોઈએ છીએ, જેથી, વિચાર, વાણી , વર્તન ,વ્યવહાર અને આચરણમાં આભ જમીનનો ફેર જોવા મળે છે ,જેને શાંતિ અને સુખ જોઈએ છે,અમૃતરૂપી જીવનનું પાન કરવુંઅનુભૂતિ કરવી છે, પરમ તત્વ સાથે એકત્વ થવું છે, પરમ આનંદમાં જીવવું છે,.અને આત્મોન્નતિની કરવી છે, આવા વિચાર અને ઇચ્છાવાળાએ આવા બેહુદા વર્તન વ્યવહારવાળા સ્વભાવનો સદંતર ત્યાગ કરવો જ જોઈએ ,અને સત્ય સ્વરૂપ થઈને, આત્મસ્થ અને હૃદસ્થ થઈને જીવનમાં જાગૃતિ, સચેતનતામાં સ્થિર થઈને વર્તમાનમાં જીવવું જોઈએ,જીવન છે, તેમાં સારા, મોળા પ્રસંગો દરેકનાં જીવનમાં બન્યા જ હોય છે. આમાંથી કોઈ મુક્ત હોતો જ નથી, જીવન સતત પરિવર્તન શીલ છે ,અને પરિવર્તિત થવું એજ જીવનનો ધેય હોય છે, અને જીવન છે, તેમાં ભૂલો થવાની,ભૂલમાંથી જ શીખવા મળે છે, જે જીદગીમાં ભૂલ જ કરતો નથી, તે પ્રગતી કે પરીવર્તિત થઇ શકતો જ નથી ,જીવનમાં એક જ વસ્તુ ધ્યાન રાખવાની છે, કે એક પ્રકારની જે ભૂલ થઇ હોય તેજ પ્રકારની બીજી વાર તેવી જ ભૂલ ફરી થવી જોઈએ જ નહી, આટલું જ જીવનમાં દયાન રાખીને જીવ્યે જવાની જરૂર છે,,આજ પરિવર્તિત થવાનો સત્ય સ્વરૂપ માર્ગ છે, અને ભૂલમાંથી જ શીખવાનું હોય છે,એજ પરિવર્તિત થવાની નિશાળ છે,કોઈ પણ ભૂલને વાગોળ્યા કરાય નહી, મનમાંથી બહાર ફેકી દેવી જ જોઈએ.અને આજ રીતે ભૂતકાળનાં સારા કે મોળા વિચારને પણ ગોળી મારી દેવી જોઈએ ,કારણકે ભૂતકાળ વિચાર ચિંતન હંમેશા ચિંતા ગ્રસ્ત જ રાખે છે., ભૂતકાળ સારો પણ હોય શકે? અને ખરાબ પણ હોય શકે ? તેનો ત્યાગ કરવામાં મજા છે, અને ભવિષ્યકાળ એટલે કલ્પનાઓ અને સંકલ્પો પણ ચિંતા જ ઉત્પન્ન કરે છે,અને તેના વિચારમાં મનને જકડી રાખે છે, અને વિચાર એજ ચિંતા છે,તનાવ છે,. માટે જ ભૂત અને ભવિષ્ય બન્નેમાંથી મુક્તિ મેળવવી એજ શાંતિ અને આનંદનું ધર છે, વર્તમાનમાં જ જીવે જવામાં જ શાંતિ છે,વર્તમાન જ જીવવા માટે છે, જે વર્તમાનમાં જાગૃતિ પૂર્વક જીવે છે, તેજ પરમ આનદની અનુભૂતિ કરી શકે છે,અમૃતમય જીવન જીવી શકે છે,જેમણે આ જીવનમાં જ અમૃત મય જીવવું છે, તેમણે તેનો સ્વભાવ સુધારવો જ જોઈએ, સત્ય સ્વરૂપ થવું જ જોઈએ, વધુને વધુ નમ્ર અને વિવેકી બનવું જ જોઈએ ,અને અહંકાર રાગ દ્વેષ ઓગાળવા જ જોઈએ ,માણસના વિચાર, વાણી અને આચરણ એ ગંગા ,જમાના અને સરસ્વતી રુપ છે,આ ત્રણેમાં જો સત્ય સ્વરૂપ થઈને પવિત્રતા અને શુધ્ધતા રાખી શકીએ તો જીવનમાં આ ત્રણેનો સમન્વય શુદ્ધ બુદ્ધિથી કરી શકીએ તો તે ત્રિવેણી સંગમનું રુપ ધારણ કરી શકે છે,અને આવો શુદ્ધ સાત્વિક અને પવિત્ર સમન્વય આપણી ભક્તિની કે યોગની સાધનામાં ખુબજ જરૂરી છે, ઉપયોગી પુરવાર થાય છે, તે હકીકત ભૂલવા જેવી નથી, આવા સમન્વય ,સમતા અને શુદ્ધતાથી મન શાંત અને સ્થિર થાય છે ,ને એક પ્રકારની ઉડી પાર વિનાની પ્રસન્નતા અને સ્થિરતા મન ધારણ કરે છે, આથી જીવનમાં આધ્યાત્મિક વિકાસને માટેનું ક્ષેત્ર તદ્દન સહેલું અને સરળ જ બની જાય છે, માટે મન બુદ્ધિ અને વાસનાને શુધ્ધ,સાત્વિક અને પવિત્ર કરવા માટે સતત સત્ય સ્વરૂપ થઈને પુરુષાર્થ કરતા જ રહેવું જોઈએ,જે માણસનું મન અને બુદ્ધિ દુષ્કૃત્યમાં જ રમણ હોય ,તેની ભક્તિ કે યોગ કઈ રીતે સફળ થઇ શકે ?તેથી જેમણે ભક્તિ દ્વારા કે યોગ દ્વારા આ જીવનમાં જ પરિવર્તિત થવું જ છે, તેમણે પોતાના જીવનનું સતત નિરીક્ષણ,ઓડીટ કરતાજ રહેવું જોઈએ,અને કોઈપણ પરિસ્થિતિમાં દુષ્કર્મ ન જ થાય તેની નિરંતર જાગૃત અને સચેતન અવસ્થા ધારણ કરીને જીવવું જોઈએ..એજ ઉર્ધ્વીકરણ થવાનો સત્ય રૂપી માર્ગ છે,આજનાં માણસની પરિવર્તિત થવા માટે ભક્તિની કે યોગની સાધના કરવાવાળાની ટેવ અથવા માનસિક નબળાયને કારણે કુકર્મના અને પદાર્થના ભોગી થઇ પડેલા જોવામાં આવા છે ,આવા સાધકોનો આગળનો માર્ગ તેમની પોતાની જ ત્રુટીઓ અને નબળાઈઓ ને લીધે અટકી પડે છે,અને પરિવર્તિત થઇ શકતું નથી , માટે જે માણસે આ જીવનમાં જ પરિવર્તિત થવું જ છે, તેમણે પહેલામાં પહેલું સમગ્ર જીવન સદગુણી, સદાચારી અને સત્ય વાદી બનાવવું જ જોઈએ,અને અહંકાર અને રાગદ્વેષ રહિત કરવું જ જોઈએ, સાધનામાં સફળ થાવા કે પરિવર્તિત થવા માટે આ પાયાની વાત છે,જે માણસ આ વાત સ્વીકારતો નથી, તે કદી પણ પરીવર્તિત થઇ શકે જ નહી, કે સાધનામાં સફળતા મળે નહી ,તેતો ધાચીના બળદની જેમ આંખે પાટા બાધી ચાલ્યા કરે છે, ને ત્યાના ત્યાજ રહે છે, જગતમાં કોઈપણ પ્રકારની સાધનામાં સત્યની હાજરી નહી હોય તો સાધનામાં સફળતા મળશે જ નહી, સત્ય એજ પરમાત્મા છે, જો સત્ય જ સાથે નહી હોય તો પરમાત્મા ક્યાંથી મળે.પરમાત્માની પ્રાપ્તિ એટલે પરમ આનંદની સ્થિતિ.

~ શ્રી નૂતન સૌરાષ્ટ્ર

લગા દો પાર નૈયા કો નહીં તો ડુબ જાયેગી,હમારા કુછ ના બિગડેગા તુમ્હારી લાજ જાયેગી.ભગવાનની રચેલી આ માયા એવું તો જબરુ કામ કરે છે કે દરેક જીવને ઈશ્વરથી બહુ જ દૂર રાખે છે. કારણ કે ઈશ્વરને શ્રીહરિને માયાપતિ કહેવામાં આવ્યા છે અને માયા પતિ અને માયાની વચ્ચે કોઇ આવે એ માયાને ગમે નહીં. એટલા માટે થઈને માયા ઈશ્વર અને ભક્ત વચ્ચે એક બંધનની દોરી નાખે છે. ભક્તને બાંધે છે . ભક્તને જ્યારે માયા અનેક વાપતિ થી બાંધી દે છે ત્યારે ભક્ત ઇશ્વર પાસે, શ્રી હરિ પાસે કંઈક એવું માંગે છે કે હે પ્રભુ આ માયાની અંદરથી મારે છૂટવું છે.મને છોડાવ આ માયાના બંધનથી અને ઈશ્વરને એનો સાચો ભક્ત પ્રિય હોય છે . એટલા માટે પ્રભુ માયાના બંધનમાં ભક્તોને રહેવા દેતા નથી. પણ ભક્ત સાચો હોવો જોઈએ મન ની અંદર કોઈ છળ - કપટ હોવું ન જોઈએ. ભક્ત ત્રણ પ્રકારના હોય છે . ત્રણપ્રકારે માયામાંથી છૂટી શકાય છે અને ત્રણ પ્રકાર એવા છે. જ્ઞાનિ, છે ઈશ્વર આસ્થા. અને ત્રીજો પ્રકાર છે યોગ પહેલા પ્રકારની વાત કરીએ તો એમની અંદર ફક્ત એવા ભક્ત હોય છે કે, જેમને દરેક વસ્તુઓનું જ્ઞાન હોય છે. ઈશ્વર પ્રત્યે, માયા પ્રત્યે, જગત પ્રત્યે, જ્ઞાન ધરાવે છે એને જ્ઞાની ભક્ત કહેવામાં આવે છે . મહેનત કરી અને પોતે માયાના બંધનથી પોતાને છોડાવે છે . પણ સાથે સાથે ઈશ્વરને વિનંતીઓ પણ કરતા હોય છે. જેવાકે જ્ઞાનદેવ, કબિર, વગેરે એમને ડર પણ લાગતો હોય છે કે ક્યાંક મારી ભક્તિની અંદર ક્યાંક મારા ભજનની અંદર થોડો ઘણો ફેર પડી જશે થોડી ભૂલ પડી જશે અને ઈશ્વર મારાથી દુર જતો રહેશે તો એટલા માટે થઈને ભક્તિના માર્ગ અને મજબુતીથી પકડી રાખે છે. એવો એક જ્ઞાની ભક્ત હોય છે. પ્રકાર બીજો આસ્થા રાખનાર . એટલે કે વિશ્વાસુ ભક્ત જેને પરમ વિશ્વાસ છે . પરમાત્મા પ્રત્યે શ્રદ્ધા છે . ભગવાનની અંદર સંપૂર્ણપણે વિશ્વાસ અને ભરોસો રાખીને જે રહે છે. જેમકે નરસિંહ મહેતા. એમને વિશ્વાસ હતો કે, ભગવાને એકવાર વચન આપ્યું છે કે તારે ભિડ પડે ત્યારે યાદ કરજે , હું તારા દરેક કામને ઉકેલી દઇશ અને ત્યારે એ નરસિંહ મહેતા હાથની અંદર કરતાલ લય ને કેદારો આલાપતા હોય અને ઈશ્વર આવી અને એના દરેક કાર્યો પૂર્ણ કરી જતા હોય તો આવા ભક્તો અનેક થઈ ગયા એ ભક્તની શ્રેણી આવે છે વિશ્વાસની, આસ્થાની અને ત્રીજો ત્રીજો માર્ગ છે, યોગ - હઠયોગ ઘણા એવા યોગીઓ થયા છે. ઘણા એવા સંતો થઈ ગયા છે કે , જેમણે યોગના કારણે પરમાત્માને પણ વશ કર્યા છે અને એ યોગ કે ભક્તિ ઘણી વખત જીવન પર્યન્ત રહે છે , અને ક્યારેક યોગની ભક્તિ થોડી ઘણી સિદ્ધીઓ મળ્યા બાદ વ્યક્તિના મનમાં પરિવર્તન પણ કરાવી નાખે છે. ઘણા એવા ભક્ત થયા છે કે તેમણે થોડા સમય માટે થઈને પરિપૂર્ણ રીતે હઠથી યોગ કરી ( અમુક ચોક્કસ પ્રકારના તપ.)અને ઈશ્વરને મનાવ્યા છે. ઈશ્વરને પોતાના બનાવ્યા પણ છે . અને પછી અહંકાર અને અભિમાન આવતા ભક્તિના માર્ગ ઉપરથી ક્યારેક ખસી જાય છે એ યાદ રહેતું નથી (ઘણા વરદાની દાનવ આ વિભાગમા આવી શકે છે . ) અને ત્યારે ભક્ત ભક્તિના માર્ગની અંદરથી ભ્રષ્ટ થઇ નિષ્ફળ થાય છે. ઘણા એવા પણ છે , જેમણે જીવન પર્યંત યોગને નિભાવ્યો ને પોતાનું જીવન યોગ્ય બનાવ્યું છે, જેમ કે ઋષિ દુર્વાસા, ઋષિ વિશ્વામિત્ર છે યોગી છે.વિશ્વામિત્ર યોગી બન્યા એનું કારણ હતું કે તેમને રઘુવંશના ગુરુ વશિષ્ઠ જેવું વ્યક્તિત્વ જોઈતું હતું. જે શક્તિ , જે બળ અને જે જ્ઞાન અને જે માનસન્માન રઘુકુળના કુળ ગુરુ પાસે છે એ વસ્તુ અને હાંસલ કરવી હતી અને માટે થઈ અને એમના મનની અંદર રાગ આવે છે અને ત્યારે વિશ્વામિત્ર એક રાજાનું રાજ્ય છોડી અને તપ કરવા માટે જતા રહે છે અને તપ કરતા કરતા એમને પણ ખ્યાલ રહ્યો નથી અને ક્યારેય યોગી બની ગયા છે. પરમ યોગી બની ગયા છે.એવા વિશ્વામિત્રે ક્યારે ગાયત્રી મંત્રની રચના કરી એ પણ એને ખ્યાલ રહ્યોનથી જે ત્રિભુવન ને પણ બંધન કરી શકે એવો અદભુત ગાયત્રી મંત્ર એ જીવનપર્યંત યોગી રહ્યા છે . ઘણાયે ભક્તો હઠથી યોગ કરી અને ઈશ્વરને પ્રાપ્ત કર્યા. અંતે તે પોતાના મન માનસ ને કારણે પ્રાકૃતિક સ્વભાવને કારણે વળી પાછા પોતાના સંસાર ની અંદર જતા રહ્યા છે . જેવા કે જે ચ્યવન, સૌભરી વગેરે.તેઓનું વર્ણન ભાગવતમાં વિસ્તૃત રીતે કહેવામાં આવ્યું છે. ભગવાનની માયાથી છુટવાને માટે થઈને જીવ આ ત્રણ પ્રકાર અપનાવે તત્વોહમ. દાસોહમ સોઅહમ એ ઈશ્વર તારા જેટલી જ મારી અંદર તાકાત છે અને એ તાકાતથી હું આ માયાના બંધન કાપી શકું આવા કોઈ ભક્ત થાય અને એ પોતાના બળ અને તાકાતથી પોતાની ભક્તિના જ્ઞાનના તાકાતથી માયાના બંધન ને કાપી શકે આવા પરમ ભક્ત એવા જનક વિદેહિ થયા એ માયાના બંધનથી મુક્ત હતા . એમને માયાનો લેશમાત્ર પણ સ્પર્શ થતો નહોતો . મિથિલાના રાજા હોવા છતાં પણ એમણે ક્યારે પોતાના તત્વજ્ઞાનને છોડ્યું નથી અને પોતાના તત્વજ્ઞાનથી પોતે સંસાર અને માયાથી પર રહી શક્યા છે . મહારાજ શુકદેવજી જેમને માયા લેશમાત્ર પણ સ્પર્શી નથી . માતાના ગર્ભની અંદરથી બહાર આવતા પહેલાં જ તેમણે કહ્યું છે કે તું મને મારા ઈશ્વરથી દૂર રાખે છે એટલે માયા જ્યાં સુધી તારો પરદો છે ત્યાં સુધી હું આ સૃષ્ટિ લોક ઉપર નહીં આવું અને માયાને દૂર કરી અને હંમેશાં એ માટે પોતાની દ્રષ્ટિ ને બ્રહ્મમયિ કરીને મહારાજ શુકદેવજી રહ્યા છે.બીજા ભક્તોનો દરજ્જો આ પ્રકાર છે દાસોઅહમ.હે ઈશ્વર હું તારો દાસ છું આ માયામાંથી તું મને છોડાવ . આ માયા એવી છે કે , ઈશ્વર મને તારા સુધી પહોંચવા દેતી નથી . હું નિર્બળ છું અને તારી માયા પ્રબળ છે . પણ એ ઈશ્વર એ માયાના બંધનમાંથી તું મને છોડાવ . જે તત્વોહમ સમજે તે કે છે હે ઇશ્વર તારો જ અંશ છું તારો તત્વ ઓછું પ્રેમથી તને વિનવું છું મારી અંદર તાકાત છે કે નથી એની મને ખબર નથી પણ મને તારા ઉપર ભરોસો છે ઈશ્વર તું મને છોડાવવા આવીશ તો હૂ માયા ના બંધનની અંદરથી હું છૂટી જઈશ પણ જે વી સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય કે તરત જ ભુલાય જાય ભગવાન અને અહંકાર આવિ જાય. એ બંધનનુ દોરડું કાપવા પણ નથી માગતો .પણ ઇશ્વર એમ કહું છું કે આજે ગાંઠ લાગેલી છે માયાની ગાંઠ ને દૂર કર અને જેથી કરીને એ ગાંઠ છૂટેલું દોરડું એ માયાનું બનાવી અને બીજાને પણ બાંધી શકે એ ઈશ્વર એવી તારી પાસે પ્રાર્થના કરું છું તો આ થયો ભક્ત નો ત્રીજો પ્રકાર.તત્વોહમ- કે હું ઈશ્વર તને સમજુ છું અને ઈશ્વર તું પણ મને સમજે મને આ માયાના બંધનમાંથી મુક્ત કરાવો.

~ શ્રી નૂતન સૌરાષ્ટ્ર

શ્રીરામ શબ્દ આમ જોઈએ ત્રણ અક્ષરથી બનેલો છે . શ્રી -રા - મ.પણ આ શબ્દના અક્ષર અક્ષરની સંધિ છૂટી પાડી અને જોઈએ તો કેટલાક અક્ષર થાય છે અને એટલે જ કદાચ રામચરિતમાનસમાં તુલસીદાસજી પહેલા જ સાત શ્લોકોનું વર્ણન કર્યું છે અને પછી શ્રીરામચરિત માનસની શરૂઆત કરે છે.એ તો થઈ તુલસીદાસની વાત. શુંકામ ને કયા કારણે સાત શ્લોકો લખ્યા? એ આપણો વિષય અત્યારે નથી.આજ એ ચર્ચા છે કે શ્રીરામ એમના વર્ણોની અંદર એમના નવ નવ અર્થ કરવા છે. શ્રી રામ નવમીના દિવસે પ્રગટ થયા છે , એટલા માટે આજે ૯ અરથો જોઇશુ જે રામના જીવનને ખૂબ લાગુ થતા હોય. ૯ ના આંકડા અને શ્રી રામ ને કંઈક ખાસ સંયોગ છે , કંઈક સંબંધ છે એવું લાગે છે તેથી નવ ને સમજવાનો પ્રયાસ કરીશું . રામના જીવનકાળ દરમિયાન એકી સંખ્યાનુ ખૂબ મહત્વ રહ્યું હોય એવું લાગે છે. શ્રી રામ ત્રણ શબ્દ. શ્રી રામચંદ્ર પાંચ અક્ષર.સંધિ છૂટી પાડતા તો થયા ૭ આંકડા શ ર ઇ ર્‌ આ મ્‌ અ રામ.રામ જન્મ નવમી નો આંકડો. જન્મની અંદર એકી સંખ્યાનો કંઈક ખાસ મહત્વ છે. શું હશે એતો હજી સુધી સમજાયું નથી પણ કંઈક નવો વિચાર કરીને નવું સમજવાનો પણ પ્રયત્ન કરીશું જરૂર પણ આજે જે વિચારો આવ્યા છે એ વિચારોની લખે અને આપ સૌની સમક્ષ રજૂ કરવાની એક પ્રભુ શ્રીરામેજ કદાચ કોઈ પ્રેરણા કરી હશે. આવો જોઈએ શ્રી રામ નામ નો અર્થ . પહેલો શબ્દ છે શ્રી શ્રીની અંદર શ્રી શ્‌ ર્‌ ઇ શ્રી.શાંત, શુદ્ધ , શીલ, શોભા, શાશ્વત,શબ્દ ,શાંતિ ,પ્રભુ શ્રીરામ જેવુ શાંત દુનિયામાં બીજું કોઈ છે નહીં. દેવી -દેવતાઓમાં પણ ખૂબ શાંત છે , પ્રભુની શાંતિપ્રિયતા એટલી છે કે રાવણ જેવા શત્રુઓને પણ શાંતિ પ્રસ્તાવ મોકલ્યો છે , કે યુદ્ધ કરવું સ્વભાવ નથી,રામને પસંદ નથી અને ત્યારે શ્રી રામચંદ્ર પોતાના દ્વારા પહેલા જ શાંતિ વાર્તા માટે થઈ અને લંકાની અંદર પ્રસ્તાવ મોકલે છે.સાગર જ્યારે માર્ગ આપતો નથી અને ત્યારે લક્ષ્મણજી ક્રોધિત થાય છે પણ રામ હંમેશા શાંત ચિત્તે સાગર ને વિનંતી કરે છે . મહારાજા જનકના દરબારની અંદર પણ જ્યારે પોતાની ચિંતા વ્યક્ત કરે છે ત્યારે લક્ષ્મણજી ખૂબ ક્રોધિત થાય છે પણ બાજુમાં જ રહેલા મહારાજ શ્રી રામચંદ્રજી એ ખૂબ શાંત ચિત્તે બેઠેલા છે આમ અવારનવાર રામકથાની અંદર રામાયણની અંદર આપણને રામ શ્રી રામના શાંત ચિતની ઝાંખી જોવા મળે છે . તો શ્રીરામ જેવું શાંત જીવન બીજું કોઈ નથી. શુદ્ધ, રામજી જેવું શુદ્ધ જીવન બીજા કોઈનું નથી. દરેક જગ્યાએ કોઈ પણ જીવનની અંદર તપાસ કરતા જોઇએે કે કોઈ છળ નહીં કોઈ કપટ નહીં કોઈ લાલચ નહીં. એવું શ્રી રામનું ચરિત્ર છે. એ કે એક ચિત્ર જુઓ એકદમ સુંદરતા ઉભરાય છે . કોઈ પણ ભેદભાવ વગર શુદ્ધ જીવન દર્શન કહેતા કે , અંદર જે છે એ જ બહાર અંદર દરેકે દરેક પ્રજાજનો પ્રત્યે અગર તો મિત્ર અને શત્રુ પ્રત્યે પણ જે ભાવ છે એ જ ભાવ બહાર છે ! ક્યારેય પણ રામના સ્વભાવની અંદર અને જીવનની અંદર દેખાવમાં અને વર્તનમાં અને કર્તવ્યમાં ક્યારેય કોઈ ભેળસેળ જોવા મળી નથી.શુદ્ધ સ્વરૂપ રામાયણની શ્રીરામની છે.શોભા કોઈ વર્ણનની અંદર કોઈ શાસ્ત્રોની અંદર બીજા દેવોની કે બીજા કોઈ પાત્રને વર્ણવી નથી.રામ ની શોભા અત્યંત મનોહર નિર્દોષ રામની શોભા જોઈ અને પહેલા તો બાળપણની અંદર કાગભુષંડી અને મહારાજ શિવજી પણ મોહીત થયા હતા.રામની શોભા કિશોરાવસ્થામાં જોઈ અને ઋષિમુનીઓ પણ એમાં સ્તંભિત થયા હતા.જનકપુરની સ્ત્રી અને પુરુષો પણ સ્તબ્ધ થઇ ગયા હતા અને એ જ શોભા વનવાસી જીવન છે છતાં એની એ જ શોભા શ્રીરામની લંકા નરેશ રાવણ જુએ છે અને ત્યારે પણ રામજી ની શોભા જોઈને થંભી થઈ જાય છે.તો રામ જેવું શોભાયમાન બીજો કોઈ પાત્ર નથી કેમ કે સત્ય શણગાર છે કર્તવ્યપાલન જેનો ગુણ છે અને ધર્મ જેમનો શ્વાસ છે. એમના થી વિશેષ બીજું શું હોઈ શકે.શમન , શમન શ્રીરામ રમા રમણં શમનં ભવતાપ ભયાકુલ પાહી જનમ.ભય શોક, પાપ,તાપના કુળને દુર કરનાર એમ શમન શબ્દ પણ રામને ખુબ અનુરુપ છે.શિઘ્રતા જયારે જરુરીયાત હોય એ નિર્ણય લેવાની ઝડપ , કોઇ મોહ કે આવેગમા ફસાઇ ને કોઇ કામમા વિલંબ ન કરવો એ લક્ષણ ખુબ સારુ છે. જ્યારે જાણ થઇ કે , દશરથને મારા કારણે આ હાલત ભોગવવી પડે છે ત્યારે એક મિનિટ વિલંબ કે વિચાર કર્યા વિના વન ગમનનો શિઘ્રનિર્ણય.શસ્ત્ર -શાસ્ત્રનાગ્યાતા , રામ જેવો કોઇ શસ્ત્ર કે શાસ્ત્રનો જ્ઞાતા નથી , જિનકે વાસ સહજ સૃતિચારી.આ દર્શાવે છે કે સ્વાસની ક્રિયાની જેમ શાસ્ત્રસહજ છે. શબ્દ રામ બ્રહ્મ છે અને બ્રહ્મનો એક અર્થ છે,શબ્દ શબ્દ થીજ ભાષા જીવીત છે રામ થી જ સૃષ્ટી ટકી છે.શાશ્વત,શાંતમ શાશ્વત પ્રમેય મનઘં.શાશ્વત યાનિ હંમેશા , નિત્ય , જે મટી ન શકે એ . આમતો ઘણા શ - કાર રામ મા છે, પણ આટલા અત્યારે બસ.આપણી ચર્ચામા બિજો વર્ણ છે ર્‌ રંગ , રુપ, રાજવિ, રાજીવનયન, રસ, રાગ અનુરાગ, રણરંગધિર, ઋષિરુપ, રુહ. વિસ્તૃત માહિતી , રંગ , એટલે કે વર્ણ અને જીવનના રંગ પણ કહી શકાય મેઘવરણં શુભાંગમ.મેઘ હોય તો જ હરિયાળી આવે છે અને હરિયાળી હોય તો જ બીજા બધા રંગ.રુપ બીજું કોઈ આજ સુધી પૃથ્વીલોક ઉપર થયાં અને ત્યાં એમના પહેલા પણ હતા નહીં રાજવિ અર્થ સૌ જાણીયે છીયે .રાજીવ નયન કેહતા અત્યંત વિશાળ અને એની અંદર સુખ- દુઃખ ,દયા- કરુણા દરેક વસ્તુઓ સમાઇ જાય છે.રસ રામના જીવનનો હિસ્સો કહી શકાય છે કેમકે રામ જેવો બીજો કોઈ મીઠો રસ છે નહી .રામ નામ નો રસ અમર છે . આ રામ વાર લગાડતા નથી.રાગ પણ છે અને અનુરાગ પણ છે. દરેક વસ્તુ અને પ્રત્યે પ્રીતિ છે. રણરંગ ધિરં.રણની અંદર ધીર ગંભીર થઈને રણને જીતનાર પણ છે .

રણના મેદાનમાં હોય છતાં પણ એ ધીરજ ધારી અને ઉભા રહે છે એમનાથી વિશેષ બીજો રણને જીતનાર કોણ હોય? ઋષિરુપ ઋષિ સાથે વનમા ધર્મ અને શાસ્ત્રોના અર્થો કરે છે.વનવાસમા ઋષિરુપે જ ફર્યા છે.રુહ એટલે કે આત્મા એક રામ દશરથ ઘર ડોલે.એક રામ ઘટ ઘટમે બોલે.વર્ણ ઇ ઇશ્વર, ઈમાનદાર, ઇચ્છાપુરણ, ઇનોસેન્ટ,ઇમોશનલ, ઇશકી, ઇબાદત,ઇદ્રિયજિત, ઇજ્જત,આ નવ લક્ષણ ખુબ ઉમદા છે.સ્વયં ઇશ્વર છે,ઇમાનદાર, તો કોઇ હોય જ ના શકે રામ થી વિશેષ યુદ્ધમા પણ ઇમાનદારી જીતમા પણ ઇમાનદારી.લંકાગઢ વિભિષણ ને આપી દિધુ કોણ કરે આવુ ? ઇચ્છા પુરણ કે પુરિત ,દરેક ભક્તોની મનોકામના પુર્ણ કરનાર.ઇનોસેન્ટ, નિર્મળતામા રામને તોલે કોઇ ન આવિ શકે..ઇમોશનલ, રામ જેવુ લાગણીશિલ જટાયુ પક્ષીને પણ પિતાતુલ્ય માન આપી અગ્નિ સંસ્કાર કોણ કરે આવુ ઇશકી, હાં , મરયાદા પુરષોત્તમ છે પણ પ્રેમ પણ અલૌકિક છે,પછી એ જાનકિ સાથે હોય , ભક્તો , કે સંતો કોઇપણનો હોય. ઇબાદત, પુજા - ભકતિ , સેવામાં રામ અજોડ છે, માં- બાપની,ગુરુ કે ભગવાનની કોઇની હોય એના જેવી ઇબાદત ન થઇ શકે.લંકા જવા પેલા રામેશ્વર સ્થાપના એજ તો દરશાવે છેને ઇદ્રિયાજિત,રામથી વિશેષ કોઇ નહી યોગ્ય છે આ શબ્દ રામને. ઇજ્જત,રામ ની ઇજ્જત પણ અનહદ છે ને રામ પણ અનહદ ઇજ્જત કરેછે , પોતાના પ્રિય કે શત્રુઓનીય.આ થયો શ્‌ ર્‌ ઇ શ્રી હવે જોઇયે ર્‌ આ રા. રુચિકર રમારમણ, રિસપેકટેડ, રણેશ, રિક્ત, રસિક,રસપ્રદ, રુજૂ, રોશન.દરેક શબ્દને ઉંડાણ પુરવક લખવો જરુરી નથી. છતા ય થોડા અર્થો કરીયે.રુચિકર , એટલે પ્રિય લાગનાર. દરેકના પ્રિય .રમારમણ જાનકિનાથ. રિસપેકટેડ, જેનુ માન જળવાય તે , મોભાદાર વ્યક્તિત્વ.રણેશ ,રણ જીતનાર રણજીત કે રણેશ.રિકત , ખાલીપો સર્વ એનુ છે છતા સર્વ થી પર. બધુ છે છતા એકલા છે .રસિક , રસોનો ભંડાર છ યે રસ જેમા છે એ. રસપ્રદ, રસ આપનાર પ્રદાન કરીદેનાર. રુજ્જુ, સાવ કોમળ.રોશન .જેનુ નામજ સૌને પરકાશ આપેછે. હરહુ તિમિર. હવે જોઇયો આ આદર્શ,આનંદ, ઓજસવિ, અમલી, અનંત, અપાર, આજ્ઞાંકિત, આરંભ, અગણિત ,આદર્શ , આદર્શ જીવન મા રામ ના જીવન નો જોટો નથી,ઓજસ્વિ, રામ ના તેજ પુંજ સામે બધા રાજાઓ , જીવ, વગેરે ફિકકા છે.અમલી, એટલે કે કોઇપણ વાત કહી હોય તો એનો અમલ તરતજ હોય , સુગરિવ ની સહાયતા , વિભિષણ ને ગાદી .. વગેરે કેવાયૂ એનો અમલ.આનંદ, હંમેશા આનંદ સવરૂપ જ છે. સુખ હોય કે દુઃખ કોઇ ફર્ક નથી એ.અનંત , જેનો કોઇ અંત જ નથી તે. અપાર , જેનો વેદો ને બ્રહ્મા ય પાર એટલે કે છેડો ન પામિ શકયા એ.આજ્ઞાંકિત, રામનુ અભિન્ન અંગ આજ્ઞાપાલનમા રામથી ઉપર કોઇ નામ ન હોય આરંભ , ઉત્પતિના સ્થાનરુપ વિષણુ. ૯ અગણિત , જે ગણના મા ન આવિશકે કોઇ સંખયાનુ માપ જ નહી.અગણિત છબિ નવ નિલ નિરજ.તો આ થયો ર્‌ આ રા અક્ષર. હવે જોઇમે મ્‌ અ મ . મૃદુ,મૌન, મનસવિ, મૂકત,મહાન,મિત્ર,મર્યાદા,મૂળ,મંત્ર અર્થો ટુંકમા મૃદુ , કોમળ જો ફુલો ની પાંખડી પણ પડે તો અંગ પર ખરોચ થઇ જાય , કોઇ અઘટિત શબ્દ પણ જેના મનને પિડા પોંચાડી શકે એટલુ કોમળ મન.મૌન , અયોગ્ય જગ્યા યે બોલવા કરતા ચૂપ રેહવુ એ ગુણ રામ નો છે. મનસ્વિ , મન નો માલિક , ખુબ વિશાળ વિચાર શક્તિ ધરાવનાર વ્યકતિ.મૂક્ત , બધાથી પર .મહાન , સૌથી વિશેષ એ અર્થ છે અહી મહાન નો .મિત્ર, રામ જેવી મિત્રતા ના જોટા નહોય બીજે . મિત્ર બન્યા એનો ઉદ્ધાધાર જ.મર્યાદા , એ તો પેહલીજ ઓળખાણ છે રામ ની અભિન્ન અંગ.મૂળ સાર સંસાર નો સાર જે છે એ મંત્ર , રામ નામ જ એક મહાન મંત્ર છે , ભવ સાગરથી તરવાનુ નામ.અ અજિત ,અમિત, અમૃત, અનૂરાગ, અભિરામ, આશાવાદિ ,અમનપ્રિય, અનંગ,અનન્ય, અજિત , જેને જિતવુ મૂશ્કેલ છે.રણ મા.અમિત, અત્યંત શોભાયમાન, સુંદરતા નવિનતા. અમૃત , જે નામ અમૃત સમાન છે.અનૂરાગ , પ્રિતી રામ નામ સાંભળતાજ એમા પ્રિતી જાગે એ. અભિરામ , શાંતિ , સુખ પમાડનાર પ્રિય લાગનાર . આશાવાદી . હાં આશા છોડી નથી, જાનકી ની ભાળ મળ જાશે, સાગર માર્ગ આપશે .. વગેરે બતાવે છે આશાવાદીપણુ . અમનપ્રિય , શાંતિ પ્રિય તો છેજ ન છૂટકે જ શસ્ત્ર ઉઠાવે. અનંગ, સ્વયં કામ સમાન દૈદિપયમાન.અનન્ય, એના જેવૂ કોઈ જ નથી ન થય શકે , અન્ય કોઇ જ નહી , અન અન્ય તો આ થયો મ્‌ અ મ તો આ ૭ સ્વરવ્યંજન ભેળવીને બનતો આપણી દ્રષ્ટિયે ત્રણ અક્ષર નો એક નાનકડો શબ્દ રામ. પણ સૃષ્ટીનો સાર સમાયેલ છે એમા જે માત્ર એક નામ જ નથી, પણ સૃષ્ટિનો આધાર છે .

~ શ્રી નૂતન સૌરાષ્ટ્ર

અમદાવાદ, તા. ૮

હરેકૃષ્ણ મંદિર,ભાડજ દ્વારા આજે રવિવારના રોજ ગીતા જયંતિ મહોત્સવની ખૂબ જ ભવ્યતા સાથે ઉજવણી કરવામાં આવી હતી. જેમાં ભગવદ-ગીતાના ૧૮ અધ્યાયના ૭૦૦ શ્લોકનું પઠન કરવામાં આવ્યું હતુ. મહોત્સવ દરમ્યાન હરેકૃષ્ણ મંદિરના અધ્યક્ષ શ્રી જગનમોહન કૃષ્ણ દાસાએ ભગવદ-ગીતાનું મહત્વ સમજાવતા પરિસંવાદ કર્યો હતો. ગીતા જયંતિ ઉત્સવના ઉપક્રમે ગીતામંડપનુ નિર્માણ કરવામાં આવ્યું હતું. આ મંડપમાં કૃષ્ણકૃપામૂર્તિ શ્રીલા પ્રભુપાદ દ્વારા ભગવદગીતા-યથાસ્વરૂપેમાં વિશેષ રીતે કરેલ નોંધની આવૃતિ તેમજ તેની વિશ્વની આશરે ૮૩ જેટલી જુદી-જુદી ભાષાઓમાં રૂપાંતરીત થેયલ કૃતિઓ મુકવામાં આવી હતી. ઉત્સવ દરમ્યાન ભક્તિ સંગીત કાર્યક્રમ પણ યોજવામાં આવ્યો હતો અને અંતમાં મહામંગલા આરતી કરવામાં આવી હતી. ગીતા જયંતિ મહોત્સવની ઉજવણીમાં આજે હજારો શ્રદ્ધાળુ ભકતો ઉમટી પડયા હતા. હરેકૃષ્ણ મંદિર, ભાડજ ખાતે ગીતા જયંતિ મહોત્સવની ઉજવણી દરમ્યાન આજે મંદિરના બાલ સભા બાલ સંસ્કૃતિ દ્વારા અનેક રમતો, ક્વિઝ, ગીતા સેલ્ફી પોઇન્ટ, એક્સ્પો ઓન ભગવદ્‌ ગીતા જેવા કાર્યક્રમો યોજાયા હતા જે ભગવદ્‌ ગીતા ફેસ્ટનો ભાગ હતો. જેના થકી આજ ના આધુનિક પેઢીને ભગવદ્‌ ગીતાનું દિનચર્યામાં અમલ કરવાનો બોધ મળી શકે. ગીતા જયંતિ મહોત્સવ નિમિતે આજે મંદિરમાં ગીતા તુલા દાન આયોજન કરાયું હતું. જેમાં ઘણા ભક્તોએ પોતાના અને પરિવારજનોના વજન જેટલી ભગવદ્‌ ગીતાનું દાન કર્યું હતું. ગીતા તુલા દાન અનાદિ કાળથી ચાલતી પરંપરા અનુસાર ચાલતી દાન પદ્ધતિ છે, જેમાં દાતા સમાજના અન્ય લોકોને ગીતાનું વિતરણ કરીને ભગવાનની કૃપા મેળવે છે. ગીતા જયંતિના મહાન પર્વના દિવસે વિશ્વના સમસ્ત વૈષ્ણવો દ્વારા ભગવદ-ગીતા માં આલેખાયલ ભગવાન શ્રીકૃષ્ણના અર્જૂન સાથે થયેલ સંવાદની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. વર્ષો પહેલાં કુરુક્ષેત્રની યુધ્ધભૂમિ પર વિરોધી સેનાઓની મધ્યમાં ઉચ્ચારાયેલ ભગવદ્‌-ગીતાના પ્રસંગની યાદગીરીરૂપે ગીતા જયંતિ મહોત્સવની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. આ દિવસે દરેક મંદિરોમાં, ગ્રામવિસ્તારમાં અને ઘરોમાં ગીતા જયંતિ મહોત્સવની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. ભગવદ-ગીતાનો સંદેશ તેના તત્કાલીન ઐતિહાસિક સંદર્ભની મર્યાદાને પાર અને કાલાતીત સત્યો પ્રગટ કરે છે. પ્રશ્ન અને તેના ઉત્તરની ગોઠવણ આધ્યાત્મિક વિષયનું જ્ઞાન આપે છે જેમકે ક્રિયા અને પ્રતિક્રિયા, તેમજ જીવ અને પ્રકૃતિ વચ્ચેનો તફાવત સમજાવે છે. ભગવદ્‌ ગીતામાં ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ અર્જૂન સાથે પરમેશ્વર તથા કાલચક્રના સિધ્ધાંત વિષે ચર્ચા કરે છે. અધ્યાય ૪ની શરૂઆતમાં ભગવદ-ગીતા તેના ઐતિહાસિક અસ્તિત્વ વિષે સમજ આપે છે જેના અસ્તિત્વનો વિચાર કરતા તે પડકારરૂપ જણાય છે. સમગ્ર વિશ્વમાં શ્રીકૃષ્ણભક્તિ નો પ્રસરાવ કરવાની ચળવળના પ્રણેતા કૃષ્ણકૃપામૂર્તિ એ.સી.ભક્તિવેદાન્તા સ્વામી શ્રીલ પ્રભુપાદ તેમના સાહિત્યમાં જણાવે છે કે, ભગવદ-ગીતાનું ઉચારણ આશરે ૧૨૦,૪૦૦,૦૦૦ વર્ષો પહેલા થયેલ હતું અને માનવ સમાજમાં ૨,૦૦૦,૦૦૦ વર્ષો સુધી વિદ્યમાન હતું. આ ભગવદ-ગીતાનું આશરે ૫૦૦૦ વર્ષો પહેલા ફરીથી ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ દ્વારા શરણાગત રૂપે ઉપસ્થિત અર્જુન સમક્ષ ઉચ્ચારણ કરાયુ હતુ. સ્વયં ગીતાનો અને તેનું ઉચ્ચારણ કરનાર ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ પ્રમાણે ભગવદ- ગીતાનો આ એક વર્ણવેલ ઈતિહાસ છે.

જે કોઈ ભક્તો નિયમિત રીતે ગીતા જ્ઞાનનું તેમની બુદ્ધિમત્તા દ્વારા રસપાન કરે છે તેઓ જીવનમાં તેના ઉપયાગની મહત્વતાને સમજે છે. આથી ઘણા લોકો માટે ગીતા જયંતિ મહોત્સવ એ ખાલી ભૂતકાળના પ્રસંગની યાદગીરરૂપે નહીં પણ વર્તમાન સમયમાં ગીતાના અનુરૂપતા પ્રત્યે કૃતજ્ઞતા વ્યકત કરવાના એક અવસર તરીકે ગણવામાં આવે છે.

~ શ્રી નૂતન સૌરાષ્ટ્ર

રાજકોટ, તા.૨

જીવનનગર વિકાસ સમિતિ, વોર્ડ નં.૧૦ જાગૃત નાગરીક મંડળ, રામેશ્વર મહાદેવ મંદિર સમિતિ, મહિલા સત્સંગ મંડળ, આનંદ ગરબા મંડળનાં સંયુક્ત ઉપક્રમે મહાદેવધામમાં સામુહિક રાંદલ માતાનાં લોટાનું વિધિ-વિધાન સાથે સંપન્નમાં શ્રદ્ધાળુઓ ભાવવિભોર બની ગયા હતા. બાળાઓ, રહીશોએ મહાપ્રસાદમાં ભાગ લીધો હતો. આગામી ધાર્મિક કાર્યક્રમોની જાહેરાત કરાઈ હતી.

રાંદલ માતાનાં પૂજનનાં આયોજક ભારતીબેન રાવલ અને સગુણાબેન વિઠ્ઠલાણીની સંયુક્ત યાદીમાં જણાવાયું છે કે રાંદલ માતાનાં લોટામાં જીવનનગર, જ્ઞાનજીવન, દેશળદેવપરા, અમી પાર્ક, શિવપરા, બ્રહ્મસમાજ, તિરૂપતિ સોસાયટીનાં રહીશોએ પૂજા-વિધિ, જાગરણ, ભજન-ધૂન-કિર્તનમાં ભાગ લીધો હતો. આખો દિવસ ધાર્મિક કાર્યક્રમોમાં અસંખ્ય શ્રદ્ધાળુઓએ હાજરી આપી હતી. અનેરો ઉત્સાહ જોવા મળ્યો હતો. સામુહિક માતાજીની લોટાનાં સફળતાનાં સહભાગી શોભનાબેન ભાણવડીયા, આશાબેન મજેઠીયા, જ્યોતિબેન પુજારા, ભારતીબેન ગંગદેવ, યોગીતાબેન જોબનપુત્રા, અલ્કાબેન પંડયા, સુનિતાબેન વ્યાસ, મુખ્ય પ્રણેતા ભારતીબેન રાવલ, સગુણાબેન વિઠ્ઠલાણીનું જીવનનગર સમિતિએ સન્માન કર્યું હતુ. સમિતિના મુખ્ય નવીનભાઈ પુરોહિત, વિનુભાઈ ઉપાઘ્યાય, વિજયભાઈ જોબનપુત્રા, પાર્થ ગોહેલ, હસુભાઈ મોડેસરા, જેન્તીભાઈ જાની, પંકજભાઈ મહેતા, વી.સી.વ્યાસ, ગોવિંદભાઈ ગોહેલ, શૈલેષભાઈ પુજાર, અંકલેશ ગોહિલ, મુકેશભાઈ પોપટે સમગ્ર આયોજનમાં દેખરેખ-વ્યવસ્થા સંભાળી હતી.

~ શ્રી નૂતન સૌરાષ્ટ્ર

ગ્રહો દડા જેવા ગોળ છે. પૃથ્વી દડાં જેવી ગોળ છે. બીજું પૃથ્વી સ્વયં પ્રકાશિત નથી અને અપારદર્શક છે. તેની એકબાજુ સૂર્યનો પ્રકાશ રહે છે માટે ત્યાં દિવસ રહે છે અને તેની વિરુદ્ધમાં રાત રહે છે. જો આમને આમ રહે તો વિશ્વના ભાગમાં રહેતા માનવીઓ કંટાળી જાય, મૃત્યુ થઈ જાય. તેવું જ રાતના ભાગમાં રહેતા માનવીઓનું બને.

કુદરતે માનવીઓ માટે પૃથ્વીને દડા જેવી ગોળ બનાવી અને તેની ધરી પર ગોળ ગોળ ઘૂમતી કરી જેથી માનવીઓ રાત-દિવસની મઝા માણે અને કંટાળી ન જાય. તેમ છતાં આવી ધરીવાળી ઘૂમતી પૃથ્વી પણ માનવીઓ માટે પર્યાપ્ત નથી, કારણ કે આવી સીધી ધરીવાળી પૃથ્વી પર ઋતુઓ ન થાય, શિયાળો, ઉનાળો, ચોમાસુ ન થાય માટે કુદરતે પૃથ્વીની ધરી વાંકી કરી જેથી પૃથ્વી પર ઋતુઓ થાય અને માનવી આવી નંદનવન જેવી પૃથ્વી પર આરામથી રહે. વાહ, કુદરત વાહ. તેમ છતાં માનવી પોતાના દુર્ગુણોથી દુઃખી થાય છે અને દુર્ભાગ્યને પ્રાપ્ત થાય છે.

કુદરતે આવી પરિસ્થિતિ સર્જી તેથી જ તો અહીંયા જીવન શરૂ થયું અને હાલ સુધી ટક્યું છે. શું કુદરતે પૃથ્વી પરના જીવનને ઉત્પન્ન કરવા, ટકાવી રાખવા, પૃથ્વીને નંદનવન બનાવવા જ આ પરિસ્થિતિ સર્જી હશે આનો જવાબ મળતો નથી.જો પૃથ્વી સૂર્યની પરિક્રમા ન કરે તો તે સૂર્ય સાથે ભટકાઈને નાશ પામે માટે કુદરતે પૃથ્વીને સૂર્યની પરિક્રમા કરતી કરી. આમ જ્યારે કુદરતના કામ કરવાના એક એક પાસાં પર વિચાર કરીએ તો આપણું મગજ કામ ન કરે. માટે ઈશ્વરનો વિચાર અસ્તિત્વમાં આવ્યો.

ઈશ્વર એટલે કુદરત. શા માટે કુદરત? એ જ મોટો પ્રશ્ચ છે શા માટે બ્રહ્માંડમાં આવું બધું દેખાય છે.પૃથ્વીને વાયુમંડળ ન હોત તો? તો આપણે ઈશ્વર છે કે નહીં તેવું વિચારવા અને પ્રશ્ન કરવા અહીં હોત જ નહીં. આપણા અસ્તિત્વ સામે જ સવાલ છે શા માટે આપણું અસ્તિત્વ અસ્તિત્વમાં આવ્યું છે? છે એનો જવાબ.

પૃથ્વીને જો ચુંબકીયક્ષેત્ર ન હોય તો પણ આપણે અહીં હોત નહીં. શા માટે ચુંબકીય ક્ષેત્ર, શા માટે ગુરુત્વાકર્ષણ ક્ષેત્ર, શા માટે આણ્વિક અને રેડિયો-એક્ટિવિટી? કુદરતે કેવી બધી લીલા કરી છે. કેવું બધું સર્જન કર્યું છે? અને શા માટે? આ બધું સમજાતું નથી. માટે ઈશ્વર નામનો શબ્દ અસ્તિત્વમાં આવ્યો છે. પૃથ્વીના વાયુમંડળમાં કાર્બનડાયોક્સાઈડ વાયુ છે. આ વાયુ જીવનને હાનિકારક મનાય છે પણ હકીકતમાં પૃથ્વી પર જે જીવન ટકી રહ્યું છે ને તે કાર્બનડાયોક્સાઈડની હૂંફના કારણે જ ટકી રહ્યું છે. તે જરા પણ વધી જાય તો ગ્લોબલ વોર્મિંગ લાવે, ઘટી જાય તો હિમયુગ લાવે, ઓક્સિજન બળવાની ક્રિયાને મંદ કરે છે.

વાયુમંડળમાં તે લગભગ ર૦ ટકા છે. બીજો નત્રવાયુ (નાઈટ્રોજન) નિષ્ક્રિય વાયુ છે પણ જો તે વાયુમંડળમાં ન હોય તો આપણે બે હાથની હથેળીને ઘસત અને ભડકો થાત.ઘણી વાર આપણને એ સમજાતું નથી કે આ દુનિયામાં લફંગા-ગુંડા-નકામા માણસ કેમ લહેર કરે છે અને પ્રામાણિક અને સજ્જનો વિવિધ આપત્તિથી પીડાય છે? તો સ્વાભાવિક રીતે જ પ્રશ્વ્‌ન ઊઠે છે કે ઈશ્વવર હોય તો આવું થાય? તેેને માટે લોકો દલીલ કરે છે કે તે તો તેના પૂર્વજન્મના કર્મોનું ફળ છે. વિજ્ઞાન આ માટે સઘન પુરાવા માગે છે.અઢારમી અને ઓગણીસમી સદીમાં ફ્રાન્સમાં પિયરી સાયમન દ લાપ્લાસ નામનો મોટો ગણિતશાસ્ત્રી અને ખગોળશાસ્ત્રી હતો તે ફ્રાન્સના રાજાના દરબારનો વિજ્ઞાની હતો. એક દિવસ ફ્રાન્સના રાજાએ લાપ્લાસને પૂજ્ય કે સાહેબ, તમારા વૈજ્ઞાનિક સંશોધનમાં તમને ક્યાંય ઈશ્વરની હાજરી દેખાય? તમને ક્યાંય ઈશ્વરની મદદની જરૂર પડી? લાપ્લાસે કહ્યું, મહારાજા મને મારા કાર્યમાં ક્યાંય ઈશ્વર દેખાયો નથી, નથી મને મારા કાર્યમાં તેની જરૂર પડી. વાસ્તવમાં લાપ્લાસે જે મહાન સંશોધન કર્યું તે જ ઈશ્વરનો ચહેરો છે.પૃથ્વીની સૂર્યમાળામાં એવી જગ્યા છે જ્યાં સૂર્યનો ખૂબ તાપ નથી અને ખૂબ ઠંડી નથી. માટે જ પૃથ્વી પર જીવન અસ્તિત્વમાં આવ્યું છે. પૃથ્વીની આવી સ્થિતિ કોણે સર્જી? શા માટે સર્જી? આ પ્રશ્વ્‌નનો જવાબ નથી. કુદરતની આવી બાબતને જ આપણે ઈશ્વરની કરામત કહીએ છીએ.સમય જ ઈશ્વરનું સ્વરૂપ છે. તેમાં બધા જન્મે છે. અને તેમાં બધા નાશ પામે છે. બ્રહ્માંડમાં અગ્નિ સર્વવ્યાપી છે. તે પણ ઈશ્વરનો ચહેરો છે. અગ્નિ એટલે પ્રકાશ, અગ્નિ એટલે ઊર્જા બ્રહ્માંડ છે તો આપણે છીએ. અને આપણે છીએ તો બ્રહ્માંડનું અસ્તિત્વ અર્થપૂર્ણ બને છે. એપ્રિસિયેટ થાય છે.આજનો માનવી સ્વાર્થી, લુચ્ચો, નીતિમત્તા વગરનો અપ્રમાણિક ધનપ્રેમી, પ્રેમ-કરુણા-ભાવના વગરનો હલકી કોટીનો થતો જાય છે. ત્યાં ઈશ્વર છે કે નહીં તેવી વાત માંડવાનો કોઈ અર્થ નથી. જેમ કાયદા લોકોને ડરાવવા માટે, શિસ્તમાં રાખવા માટે છે, તેમ ઈશ્વર પણ લોકોને ડરાવવા માટે છે. જેથી તે સીધે રસ્તે ચાલે, પણ હવે એક ટકા લોકોને પણ ઈશ્વરનો ડર રહ્યો નથી, એટલે કે તેમને ઈશ્વરની હાજરી દેખાતી નથી. આ લોકો માટે તો ઈશ્વર ક્યારનોય મરી પરવાર્યો છે. લોકો સજ્જનને મૂર્ખ માને છે. રુશ્વત ન લે કે ન દે તેને મૂર્ખ માને છે. અણહક્કનો પૈસો ઘરમાં આવે છે. તેને કમાણી કહે છે અને અણહક્કના પૈસા આવતા હોવાથી મોજ-મઝા કરે છે. દરરોજ નાનાં-મોટાં કોભાંડો દેખાય છે. દુષ્કૃત્યો થાય છે. વાડ જ ચીભડા ગળે છે. આ જ દર્શાવે છે કે લોકો ઈશ્વરની હાજરી મહેસૂસ કરતા જ નથી. એટલે કે સાબિત થાય છે કે તેઓ માટે ઈશ્વર નથી માટે રેશનાલિસ્ટો માટે ઈશ્વર નથી તેવું સાબિત કરવાનું રહેતું નથી. આવી પરિસ્થિતિમાં માત્ર નોન રેશનાલિસ્ટોને સાબિત કરવાનું રહે કે ઈશ્વર છે.

ઘણીવાર થાય છે કે આ દુનિયામાં કીડીને કણ, હાથીને મણ સૌને સૌનું જાય મળી કેવી રીતે થતું હશે. માત્ર માણસને જ રોટી-કપડાં-મકાનની ચિંતા છે. બાકી કોઈ પશુ-પંખી અને પ્રાણીઓેને નથી.ધર્મ-આધ્યાત્મિકતા કહે છે કે છેવટે એક જ તત્ત્વમાંથી બધું ઉત્પન્ન થયું છે. આ બાબત વિજ્ઞાન ધર્મની સાથે સો ટકા સહમત થાય છે. તે તત્ત્વને જ આપણે ઈશ્વર કહીએ છીએ. તે તત્ત્વ છેવટે ચેતના છે. પ્રાચીન ઋષિ-મુનિઓએ તેને બ્રહ્મ કહ્યું છે.લોકો કહે છે જન્મ-મરણ અને લગ્ન કોઈના હાથમાં નથી. જન્મ તો જ્યાં થાય ત્યાં થાય છે. ગરીબ મા-બાપના ઘરે જન્મ થાય તો કુદરતી રીતે જ જીવન સખત હોય છે. પણ ઝૂંપડામાં પણ રતન પાકે છે. રામાનૂજન, ફેરેકે, એડિસન, આંબેડકર, એ.પી.જે. અબ્દુલ કલામ તેનાં ઉદાહરણો છે. ધનવાન મા-બાપના ઘરે જન્મ થાય તો કુદરતી રીતે જ જીવન સુખમય હોય છે. પણ મહેલમાં પણ પથ્થરા પાકે છે. મરણનો જ્યાં સુધી સવાલ છે, કોઈને પણ ખબર નથી કે તે ક્યાંથી આવશે. જતાં જતાં અજવાળામાં કે અંધારામાં ઠેસ વાગે અને માનવી મૃત્યુ પામે છે. ફૂટપાટ પર માનવી ચાલતો હોય અને પાછળથી તેની પર મોટરકાર ચઢી જાય ને તેનું મૃત્યુ થાય છે. લોકલ કે મેઈલ ટ્રેનમાં માનવી પ્રવાસ કરતો હોય અને બહારથી અનિષ્ઠ તત્ત્વ ખૂબ જ રમરમાવીને પથ્થર મારે તો બારીમાંથી તે પથ્થર મુસાફરને લાગે અને તેની આંખ જાય છે. માટે તો ટ્રેઈનમાં હવે જાળી મૂકવામાં આવે છે. રાજીવ ગાંધી દિલ્હીથી પેરેમ્બુદુર આવે છે ત્યાં તેનું મૃત્યુ થાય છે. કલામ સાહેબનું અચાનક મૃત્યુ થાય છે. બસમાં મુસાફરી કરતા લોકોની બસ ખાઈમાં પડે છે અને બધાનું મૃત્યુ થાય છે. માણસ રસ્તે ચાલ્યો જતો હોય અને મકાનની અટારી તેના પર પડે છે અને તેનું મૃત્યુ થાય છે.કારના અકસ્માતોમાં માનવી ક્ષણવારમાં મૃત્યુ પામે છે. તો વળી ચોથા માળેથી પડેલું બાળક ખડખડાટ હસતું રહે છે કે નીચેથી ગાદલા ભરેલી ટ્રક પસાર થાય છે. અને બાળક તેમાં પડે છે. અને તે ખીલખીલાટ હસતું હોય છે આમ માનવી તેના મરણની આગાહી કરી શકતો નથી તેના સમય અને સ્થળની પણ કરી શકતો નથી. કલામ સાહેબ એરોડ્રામથી સિલોંગ જતા હતા ત્યારે તેના રક્ષકે ભરી બંદૂકે ઊભા રહીને કલામ સાહેબની કાર પાછળ દોડતી જીપમાં કલામ સાહેબની અનિષ્ઠ તત્ત્વોથી રક્ષા કરી હતી. ગેસ્ટ હાઉસ પહોંચ્યા પછી કલામ સાહેબે તે જવાનને બોલાવી તેનો આભાર માન્યો હતો અને તેનું સન્માન કર્યું હતું. ત્યારે તે બિચારા જવાનને ક્યાં ખબર હતી કે કલામ સાહેબ અર્ધો કલાક પછી જ મહાપ્રયાણ કરવાના છે. કલામ સાહેબની તેણે રક્ષા કરી પણ હકીકતમાં કલામ સાહેબનું મૃત્યુ તેની સાથે જ ચાલતું હતું. યમરાજ તેમની સાથે જ ચાલતા હતા. જ્યાં સુધી લગ્નની વાત છે કોણ ક્યાં કોની સાથે ભટકાઈ જાય છે તેની ખબર જ પડતી નથી. જીવનમાં આપણને ક્યાં કેવા કેવા માણસો મળી જાય છે તેની કલ્પના જ નથી હોતી. કોઈ આપણું સારું કરે છે તો કોઈ આપણું બૂરું કરે છે. આપણા જ માણસો આપણું બૂરું કરે છે. જગતમાં ખૂન ખરાબા બધેજ ચાલે છે. જીવનમાં ક્યાંનું ક્યાં કનેકશન લાગે છે તે વિચારતા કરી મૂકે છે. જીવનમાં સારા માણસો મળે તો નીચ સ્તરનું જીવન ઊજવળ બને છે અને ખરાબ માણસો મળે તો ઉચ્ચ સ્તરનું જીવન અંધકારમય બને છે. બ્રહ્માંડની સૂક્ષ્માતિસૂક્ષ્મથી માંડી વિરાટ સુધી રચના એવી છે કે આપણને અચંબામાં નાખ્યા વગર રહે જ નહીં. થાય કે દરેકે દરેક જીવની, દરેકે દરેક વસ્તુની આવી ડિઝાઈન કોણે બનાવી હશે. કેવી રીતે બનાવી હશે. તેમના આકારો, રંગ, રૂપ ખરેખર અદ્ભુત. આ અચંબામાં જ ઈશ્વરનો જન્મ થયો છે. ઈશ્વર દેખાય છે, ઈશ્વરની હાજરી મહેસૂસ કરી શકાય છે જે તે જે દેખાતો નથી, પણ દેખાય છે.

બ્રહ્માંડમાં દરેકે દરેક વસ્તુની ઉપયોગિતા છે. માત્ર ઉપયોગિતા જ નહીં પણ વિશિષ્ટ ઉપયોગિતા છે. દરેકે દરેકના અસ્તિત્વ પાછળ કારણ છે. એક વસ્તુની ગેરહાજરી ખાલી જગ્યા બતાવે છે. માટે કોઈ ડિઝાઈનર છે? એવા પ્રશ્ન ઊભો થાય છે. બ્રહ્માંડને ઉત્પન્ન થયાનો કોઈ હેતુ ખરો? બ્રહ્માંડની આવી રચનાને લીધે કોઈ અમને કહે ‘ઈશ્વર છે’ તેના પર વ્યાખ્યાન આપો તો અમે એ પ્રમાણે અમારું વ્યાખ્યાન આપીએ. કોઈ કહે, ‘ઈશ્વર નથી’ તેના પર વ્યાખ્યાન આપો તો અમે એ પ્રમાણે વ્યાખ્યાન આપીએ. બંને સાચા હોય તો આવું ક્યારે બને? ઈશ્વર હોય તો કે ન હોય તો? માને તેમના માટે ઈશ્વર છે. ન માને તેમના માટે ઈશ્વર નથી. માટે ઈશ્વરમાં માનવું ન માનવું તે વ્યક્તિગત રાખવું સારું છે. ધર્મનું પણ એવું જ છે. તે વ્યક્તિગત છે. માટે આ બાબતે વધારે ડહાપણ ડહોળવું નકામું છે.ભારત જીવંત વિરોધાભાસનો દેશ છે. અહીં તલસ્પર્શી જ્ઞાન છે. સાથે સાથે બધે અજ્ઞાન પણ પ્રવર્તે છે. ભારત ઉચ્ચ આધ્યાત્મિકતાનો દેશ છે. સાથે સાથે અહીં વહેમ, અંધશ્વદ્ધા, ખોટી માન્યતાઓ પણ એટલી જ દેખાય છે. ભારત વસુધૈવ કુટુંબકમનો દેશ છે, પણ અહીં ઊંચ-નીચના ભેદ, જાતીય અને પ્રાંતીય સંકુચિતતા પણ એટલી જ પ્રસરેલી છે.ભારતીયો જીવનની જાતજાતની મુશીબતોને સ્વસ્થતાથી સહન કરી શકે છે, વૈશ્વિક મંદી પણ તેની પાછળ ભારતની આધ્યાત્મિકતા છે. તેનો જ જો આપણે છેદ ઉડાડી દઈશું તો આપણે ક્યાંયના પણ નહીં રહીએ, જે લોકોમાં આધ્યાત્મિકતા નથી તે લોકો ડિપ્રેશનમાં સરી જાય છે અને છેવટે આપઘાત પણ કરી લે છે. આધ્યાત્મિકતાના ઉચ્ચસ્તરે બ્રહ્માંડ પણ નિરપેક્ષ નથી. તે સાપેક્ષ છે, તે માયા છે. એ અર્થમાં આદ્ય શંકરાચાર્યે કહેલું બ્રહ્મ સત્ય જગત મિથ્યા.ન્યુટનના ડાયનામિક્સમાં ફોર્સ (બળ) પ્રવર્તે છે. આઈન્સ્ટાઈન કહે છે કે બળ જેવું કાંઈ છે જ નહીં એ તો અંતરીક્ષનો વક્ર છે. આ એક જ વસ્તુને જોવાના બે રસ્તા છે. એક મૂર્ત જેવું છે તો બીજું અમૂર્ત.બ્રહ્માંડમાં જે પરિસ્થિતિ પ્રવર્તે છે ને તે જ ઈશ્વર છે. તેને ગોતવા જવો પડે તેમ નથી. તેનું પર્સનીફિકેશન થઈ શકે તેમ નથી. પદાર્થ એ ચૈતન્યની વ્યુત્પત્તિ છે.આપણે આપણી આસપાસ જોઈએ તો લાગે કે આપણે વિશ્વના કેન્દ્રમાં છીએ, જ્યાં જઈએ ત્યાં એમ જ લાગે. એટલે કે વિશ્વનું દરેકે દરેક બિન્દુ વિશ્વ્‌વનું કેન્દ્ર છે અને વિશ્વનું કોઈ પણ બિન્દુ વિશ્વનું કેન્દ્ર નથી. બધામાં ઈશ્વર છે, પણ ઈશ્વર ક્યાંય નથી. સૂર્ય, પાણી, વાયુ, અંતરીક્ષ, અગ્નિ જીવાડે છે અને તે મારી પણ શકે છે. બ્રહ્માંડ માટે આપણે ખૂબ જ મહત્ત્વના છીએ, તેમ છતાં આપણે કોઈ જ મહત્ત્વના નથી. માટે આપણે ગર્વ લેવા જેવું પણ છે અને ગર્વ નહીં લેવા જેવું પણ છે.આપણે દરેકે દરેક સર્જનનો ભાગ છીએ. અને સર્જન તે જ ઈશ્વર. આમ આપણે દરેકે દરેક ઈશ્વરનો અંશ છીએ. તમે ઈશ્વર શબ્દમાંથી અટકી શકો જ નહીં. વૈશ્વિક ચેતના જ ઈશ્વર છે. ટેબલ ટેબલ રહે છે. અથવા તો કોઈ વસ્તુ એ જ વસ્તુ રહે છે. કારણ કે પ્રથમ તો અણુ-પરમાણુ ઉત્પન્ન થયાં છે. અણુ-પરમાણુ ક્યાંથી, કેવી રીતે અને શેમાંથી ઉત્પન્ન થયાં છે તે ચેતના-ઊર્જામાંથી ઉત્પન્ન થયાં છે. તેના પર એવું બળ લાગે છે કે ટેબલ ટેબલ રહે છે અથવા કોઈ વસ્તુ તે વસ્તુ જ રહે છે. બ્રહ્માંડમાં ખરેખર કાંઈ જ વાસ્તવિક નથી. બધે જ આભાસ છે. માયા છે, વસ્તુ છે, પણ તે વ્યવસ્થિત સ્થાપિત વસ્તુરૂપે છે. ખરેખર વાસ્તવિક ચેતના-ઊર્જા છે જેને આપણા મહાઋષિઓએ બ્રહ્મ નામ આપ્યું છે. અહીં ઈશ્વર અને નો ઈશ્વરનો પ્રશ્ન ઊભો થતો જ નથી. ચેતના જ ઈશ્વર છે. તમે કયા પ્લેટફોર્મ પરથી બ્રહ્માંડને જુઓ છો તેવું બ્રહ્માંડ તમને દેખાય છે. બ્રહ્માંડને પોતાને કોઈ નિરપેક્ષ રંગ, રૂપ કે ગંધ નથી.હું તમને ઈશ્વર તો દેખાડી નહીં શકું, પણ બ્રહ્માંડની રચના એવી છે જે જોઈને આપણે આશ્ચર્ય પામીએ અને આ બ્રહ્માંડની રચના આવી શા માટે છે તેનો જવાબ ન મળે ત્યાં સુધી તેને કુદરતની લીલા કે ઈશ્વરની લીલા એમ કહીને નવાઈ શકાય. એમાં કોઈને વાંધો ન હોવો જોઈએ.મોટા મોટા ડોક્ટરો જ્યારે બહુ કોમ્પ્લિીકેટ ઓપરેશન કરે છે ત્યારે દર્દી જીવશે કે નહીં તે વાત માટે ઈશ્વરને યાદ કરે છે.જ્યારે કોઈ વસ્તુનો ભેદ-ભરમ સમજાય છે ત્યારે તે કુદરતની લીલાને સ્થાને વિજ્ઞાન આપે છે.

વિજ્ઞાન પણ ઈશ્વરનો ચહેરો જ છે.ઈશ્વર એક પાયાની ધારણા છે. ધારણાની સાબિતિ હોતી નથી. આવે વખતે આપણને નરસિંહ મહેતાનું પદ યાદ આવે અખિલ બ્રહ્માંડમાં એક તું શ્રીહરિ, જૂજવેરૂપે અનંત ભાસે, ઘાટઘડિયા પછી નામરૂપ જૂજવા અંતે તો હેમનું હેમ હોયે.જીવનમાં ક્યાં ક્યાંથી બધા ભટકાઈ જાય છે. તમે મારા લેખના વાચકો મને ભટકાઈ ગયાં છો અને હું તમને ભટકાઈ ગયો છું. કેવી રીતે? આ બધું જ્યાં સુધી સમજાતું નથી ત્યાં સુધી ઈશ્વરનો રોલ છે, અને આ બધું પૂરું સમજાશે નહીં ત્યાં સુધી ઈશ્વરનો રોલ રહેશે.પહેલાં તો કુદરત શું છે તે જ ખબર નથી. એ માત્ર સિમ્બોલિક નામ છે.આપણને ખબર છે કે વિખ્યાત જર્મન ભૌતિકશાસ્ત્રી મેક્ષ પ્લાન્કે ઊર્જા અને પ્રકાશના આવર્તન (ફ્રિક્વન્સી) વિશે વિખ્યાત સૂત્ર શોધ્યું. અહીં આર ઊર્જા છે, આર પ્રકાશનું આવર્તન (ફ્રિક્વન્સી) છે અને એચ સમપ્રમાણનો અચલ છે. પ્લાન્કના માનમાં તેને પ્લાન્કનો અચલ કહે છે. તે વૈશ્વિક અચલ છે. સ્થાનિક અચલ નથી. ગ્રેવીટેશનલ એક્સલરેશન (ગુરુત્વાકર્ષણનો પ્રવેગ) સ્થાનિક અચલ છે. તે આકાશીપિંડે પિંડ બદલાય છે. પણ એક આકાશીપિંડ માટે અચલ છે. આ સૂત્રે દર્શાવ્યું કે પ્રકાશ દાણાના રૂપમાં કવોન્ટામાં, ઊર્જાના પેકેટમાં આવે છે. પ્રકાશ ખંડિત છે, અખંડિત નથી. આ શોધ દુનિયાના બધા જ વિજ્ઞાનીઓને ચોંકાવનારી હતી, કારણ કે પ્રકાશ તો તરંગો છે માટે અખંડિત છે.આ શોધે જ ક્વાન્ટમ મિકેનિક્સને જન્મ આપ્યો છે. અને આઈન્સ્ટાઈન્સને ફોટો-ઈલેકટ્રીક ઈફેક્ટ સમજાવવા શક્તિમાન બન્યાં. પ્લાન્કની તે શોધે તેમને નોબેલ પ્રાઈઝ તો મળ્યું પણ આઈન્સ્ટાઈનને પ્લાન્કના સૂત્રના આધારે ફોટો-ઈલેક્ટ્રિક ઈફેક્ટ સમજાવવા માટે પણ નોબેલ પ્રાઈઝ મળ્યું. પ્લાન્કને પૂછવામાં આવ્યું કે તમારા સૂત્રમાં જે અચલ છે તે ક્યાંથી આવ્યો? તો પ્લાન્કે કહ્યું કે તેની મને ખબર નથી, પણ તે બધી જ જગ્યાએ જવાબ બરાબર આપે છે. પ્લાન્કનું સૂત્ર ઈશ્વરનો ચહેરો દર્શાવે છે. બીજી બાજુ વેદ-વિજ્ઞાન-ગીતાના ઊંડા અભ્યાસી અને સ્વામી દયાનંદ સરસ્વતીના અનુયાયી બાબાભાઈ પટેલ તો સમજાવે છે કે સત્ય, જ્ઞાન, અનંત બ્રહ્મા આ લોકો પાસે બેસીએ તો બ્રહ્મનું રહસ્ય આપણને સમજાય. બાબાભાઈનું કહેવું છે કે વિશ્વાસ જ પોતે ઈશ્વર છે. જે વિશ્વાસઘાત કરે છે તેની દુર્ગતિ થાય છે.જીવનમાં એવી એવી વિટંબણાએ આવે છે કે નબળા માણસને કોઈ રસ્તો દેખાતો નથી, કોઈ આશાનું કિરણ દેખાતું નથી. ત્યારે ઈશ્વર છે કે નહીં પણ તેમને સહાય કરે છે. આપણી નજીકનું માણસ મૃત્યુ પામે આ પરિસ્થિતિને કેવી રીતે સહન કરવી. ત્યારે ઈશ્વર ગીતા, આત્મા, શરીર આત્માનું વસ્ત્ર છે એ બધાં વિચારો ઔષધનું કાર્ય કરે છે. કથાઓએ, ભજનોએ મંદિરોએ, મહાત્માઓએ ઈશ્વરના અસ્તિત્વને ટકાવી રાખ્યું છે. બ્રહ્મસ્વરૂપ માટે આ બધાની કાંઈ જરૂર નથી કારણ કે જે અંનંત છે તેને બેસાડવા ક્યાં? જે બધાને જ ખાવા આપે છે તેને નિવેદ ક્યાં ધરવાનો. જે અનંત છે તેને વસ્ત્રો કેમ પહેરાવવા, તેની પ્રદક્ષિણા કેવી રીતે કરવી, તેની પૂજા અને આરતી કેવી રીતે કરવી? હજુ તો આપણને એ પણ ખબર નથી કે જીવન શું છે?એમ તો બ્રહ્માંડ ખુદ જ માયા છે. અહીં નથી નિરપેક્ષ ગતિ, નથી નિરપેક્ષ લંબાઈ, નથી નિરપેક્ષ પહોળાઈ, નથી નિરપેક્ષ ઊંચાઈ, નથી નિરપેક્ષ સમય પદાર્થ, વજન, ગંધ, રૂપ, આકાર તેમ છતાં આપણે માનીએ છીએ કે આ બધું આપણને છે. બધું જ તર્ક પર ચાલે છે પણ તર્ક પોતે એક ભ્રમણા છે.કલા ગુર્જરીમાં ‘ઈશ્વર છે કે નહીં?’ એ વિષય પર કલા ગુર્જરીના સાહિત્ય અને સંસ્કૃતિ વિભાગના અધ્યક્ષ પ્રોફેસર યશવંત ત્રિવેદીએ ચર્ચા રાખેલી. એ ચર્ચાના સંદર્ભે મેં વિચારો કર્યા તેમાંથી આ આધ્યાત્મનો જન્મ થયો છે. આ ચર્ચામાં ડૉ. મોહનભાઈ પટેલ, શ્રીમાન ભગવાનજીભાઈ રાયાણી અને પ્રાધ્યાપક હર્ષા ભાષ્કર બીજા પેનલીસ્ટો હતાં. આ એવો પ્રશ્ન છે તેને સાબિત પણ ન કરી શકાય અને ગેરસાબિત પણ ન કરી શકાય. માત્ર શબ્દોની માયાજાળ રચી શકાય, કારણ કે ઈશ્વર એ વ્યક્તિગત અનુભૂતિની વસ્તુ છે, બહુ ગહન છે.

~ શ્રી નૂતન સૌરાષ્ટ્ર

એક માણસ પાસે પોપટ હતો. એ મંત્ર બોલતો. એનાથી એના માલિકની પ્રતિષ્ઠા ખુબજ વધતી હતી. લોકો માલિકના દર્શન કરવા માટે લાંબી કતારો લગાવતા. કોઈ ક્યારેય એ વિચારતું પણ નહિ કે આવા જ્ઞાની પોપટનો માલિક અજ્ઞાની હોઈ શકે. એક વાર એક માણસને વિચાર આવ્યો કે એ પોપટને એ મંત્રની અસર વિષે જ્ઞાન છે ખરું? એ વિચાર જ અજ્ઞાનમાંથી પ્રકાશ તરફ જવા વાળો હતો. પોપટ તો પોપટ હતો. એને તો જે શિખવાડવામાં આવે તે બોલી શકતો. એને અર્થમાં શું રસ? આ આખી પ્રક્રિયામાં પોપટનો કોઈ વાંક ખરો? એના માલિકનો પણ કોઈ વાંક ખરો? એક સામાન્ય બાબત હતી કે, એને પોપટ ગમ્યો. એણેપોતાના દરવાજા પાસે એને રાખ્યો. લોકોએ પોપટને બોલતો સાંભળ્યો. બાકી જે થયું તે હવે લોકોએ જાતે નક્કી કર્યું હતું.જીવનમાં પણ એવુજ થાય છે. માણસ પોતે પોતાના વિચારોમાં જીવે છે. એમાંથી એની અપેક્ષાઓનો જન્મ થાય છે. અને એ અપેક્ષાઓ પૂરી ન થતા તે વાંક સામેવાળાનો કાઢે છે. આપણા શાસ્ત્રોમાં જીવન જીવવાની જે રીત દર્શાવી છે તેમાં આત્મસંતોષની પણ વાત છે. આપણી અપેક્ષાઓ અને જરૂરિયાતો વચ્ચેનો ભેદ જો સમજાઈ જાય તો દુખ થવાના કારણો ઘટી જશે. વ્યાજ ઘટી જાય તો લોન લેવીજ પડે એવો કોઈ નિયમ છે ખરો? જેની પાસે વધારે ધન છે તે વધારે સુખી છે તેવું માની શકાય ખરું? જો મેળવેલું ભોગવવાનો સમય જ નહિ રહે તો એ મેળવેલું કરવાનું શું? કોઈને ખબર છે કે પોતાનું મૃત્યુ ક્યારે થવાનું છે? બીજું કે જ્ઞાન સર્વત્ર પૂજાય છે. પણ માહિતી અને જ્ઞાન વચ્ચેનો ભેદ જો ન સમજાય તો તે ભૂલ કોની? ઈન્ટરનેટ પર જાત જાતની વાતો વાંચવા મળશે.કોઈ કહેશે કે ઘરના આંગણામાં બિલાડી રાખો તો સારું અને કોઈ એવું પણ કહે કે વાઘ રાખોતો વધારે સારું. બંને લગભગ સરખાજ દેખાય છે ને? તો પહેલા તો આ બંને રખાય કે નહિ તે નક્કી કરવું પડે. અને વાઘ જો આંગણામાં બેઠો હોય તો?તેથીજ કોઈ પણ માહિતીમાં પોતાની રીતે વિચારીને નિર્ણય લેવામાં આવે તો વધારે સારું પડે.વ્યસન કરવાથીજ મિત્રો બને એવું ન હોય ને? વળી વ્યક્તિગત રીતે પણ નિયમો અલગ હોઈ શકે. એક માણસને સાકર સદે છે અને બીજાની નથી સદતી તો એકજ દ્રવ્ય બે અલગ અલગ વ્યક્તિ માટે વિપરીત અસર આપી શકે છે, એ સમજવું પણ જરૂરી છે. આયુર્વેદમાં પણ પ્રકૃતિ પારખીને ઈલાજ કરવાની વાત છે.આ ધરતીના આપણી ઉપર અનેક ઉપકાર છે. એને સન્માન આપીએ. કચરો જ્યાંત્યા ન જ નાંખીએ. પ્લાસ્ટિક પ્રદુષણ કરેછે તે આપણે સહુ જાણીએ છીએ. તો જેને આપણે માતા કહીએ છીએ તેવી ભૂમિ પર કે નદીમાં તેને કેવી રીતે નાખી શકાય? જો આપણું પર્યાવરણ સુરક્ષિત હશે તોજ તેની ઉર્જા સચવાયેલી રહેશેને? ભારતીય વાસ્તુમાં કુદરતના દરેકે દરેક તત્વમાંથી શ્રેષ્ઠ પામવાના નિયમો છે. પણ તે પામવા માટે આપણે પણ શ્રેષ્ઠ બનવું જરૂરી છે. એવું કહે છે કે સિહણ નું દૂધ સોનાના પાત્રમાં જ ટકે.

~ શ્રી નૂતન સૌરાષ્ટ્ર

ભગવાન શ્રીકૃષ્ણએ પૂર્ણ પુરુષોત્તમ છે. ભગવાન શ્રીકૃષ્ણના અનેક રૂપ અને નામ ભારતભરમાં પૂજાય છે અને લોકોની આસ્થાનું પરમ કેન્દ્ર બન્યાં છે। ભગવાન શ્રીનાથજીનું મંદિર ઉદેપુર રાજસ્થાનની નજીક આવેલ નાથદ્વારા શહેરમાં છે। શ્રીનાથજીમાં બાળ ગોવિંદ સ્વરૂપ એટલું તો મધુર છે કે તે ભક્તોની ઈચ્છાઓ અને મનોકામનાઓ તરત પૂર્ણ કરે છે. ભગવાન શ્રીનાથજીના ભક્તો તો ભગવાનને કોઈ ઈચ્છા કે કાર્યમાં પણ બાંધવા નથી ઇચ્છતાં। ભક્તો માટે ફક્ત ભગવાન શ્રીનાથજીનું શરણ અને વ્રજની મધુરતા જ બધું છે. દરેક ભક્ત પોતાને ગોપી સમજે છે અને ઈશ્વરને સમર્પિત થઇ જાય છે.નાથદ્વારાના મંદિરને શ્રીનાથજીની હવેલી કહે છે. ભગવાન શ્રીનાથજી સૌ પહેલાં મથુરામાં ગોવર્ધન પર્વત પર પ્રગટ થયાં હતાં. જયારે ગાયો પર્વત પર પસાર થતી ત્યારે તેમના આંચળમાંથી સ્વયં દૂધની ધારા વહેવા લાગતી આવું કેટલાક દિવસ સુધી બધાંએ જોયું, ત્યાં નીચે જ ગોવર્ધન પર્વત પર જ શ્રીજીનું બાળસ્વરૂપ શ્રીનાથજી પ્રગટ થયું। વૈષ્ણવ ગુરુ શ્રી વલ્લભાચાર્યને સૌ પહેલા પ્રભુએ બાળ ગોવિંદ સ્વરૂપે સ્વપ્નમાં દર્શન આપ્યાં હતાં. જયારે વલ્લભ પ્રભુ શ્રીજીને લેવા ગોવર્ધન પર્વત પર ગયાં ત્યારે ભગવાન શ્રીનાથજી સ્વયં વલ્લભ પ્રભુને ભેટી પડ્યાં। ભગવાન શ્રીનાથજીએ પોતાના સૌથી વહાલા વલ્લભ પ્રભુને પોતાના સ્વરૂપ વિષે જ્ઞાન કર્યું હતું। એવું કહેવાય છે કે આજ બાળ ગોવિંદ સ્વરૂપ જે અર્ચા વિગ્રહ છે, તે સ્વયં જ ભગવાન શ્રીનાથજી છે. આજ મૂર્તિ એ સ્વયં જીવતું જાગતું ગોવિંદ સ્વરૂપ છે. વલ્લભ પ્રભુ તો સ્વયં ભગવાન શ્રીનાથજી સાથે હાજરાહજૂર વાત કરી શકતાં હતાં. જયારે તાનસેને ભગવાન શ્રીનાથજી પાસે ભજન ગાયું હતું ત્યારે ભગવાન શ્રીનાથજીની અર્ચા વિગ્રહ સ્વયં મલકાઈ હતી અને આ બધાં ભક્તોએ દર્શન કર્યાં હતાં.જતીપુરામાં ભગવાન શ્રીનાથજીની સેવા થતી હતી, પરંતુ મુઘલ કાળમાં જયારે વિદેશી આક્રમણ વધી ગયાં, સનાતન ધર્મનું રક્ષણ કપરું થયું હતું। ત્યારે ભગવાન શ્રીનાથજીના વિગ્રહને રાજસ્થાન તરફ લાવવામાં આવી, જયારે તેઓને ગાડામાં મુસાફરી કરાવામાં આવી હતી ત્યારે નાથદ્વારાના આ ગામે બળદ ગાડું ઉભું રહી ગયું હતું। જયારે ગાડું ત્યાં સ્વયં ઉભું રહી ગયું ત્યારે ઘણો પ્રયત્ન કરવા છતાં પણ ગાડું ત્યાં જ સ્થિર રહ્યું। તો આજ નગરીએ નિવાસ કરવો છે તેમ ભક્તોએ શ્રીજીની ઈચ્છા માની લીધી.

મેવાડના રાણાની સંમતિ લઈને શ્રીજીને ત્યાં હવેલીમાં પધારવામાં આવ્યાં એ જ હવેલી એ ભગવાન શ્રીનાથજીની હવેલી આખા નાથદ્વારામાં ફરો તમે છેલ્લે ભગવાન શ્રીનાથજીના મંદિર સમીપે જ પહોંચી જશો. બધા માર્ગ નાની ટૂંકી ગલીઓમાં થઈને ભગવાન શ્રીનાથજી તરફ પહોંચી જાય છે. હવેલીમાં ભગવાન બાળ ગોવિંદ સ્વયં હાજર છે અને તેમની સેવા પૂજામાં દિનરાત ભક્તો લાગેલા રહે છે. શ્રીજીની સેવામાં કોઈ કસર ના રહે તે માટે ભગવાનની સેવા પૂજા અને આઠ પ્રહર દર્શનની તૈયારીઓ થતી રહે છે. નાથદ્વારામાં દરેક દિવસ ઉત્સવ જેવો છે. વહેલી સવારે પ્રથમ દર્શન મંગળા દર્શન કહેવાય છે, ભક્તોમાં કહેવાય છે કે જે મંગળા દર્શન કરે તેનો બેડો પર થઇ જાય.

શ્રીજી સ્વયં લક્ષ્મીના સ્વામી છે. જેની પર શ્રીજીની દ્રષ્ટિ પડે તે દુબળો ના રહે. સુખ અને સંપત્તિ તેને ભરપૂર મળે છે.અમારા સદગત મિત્ર અને વિદ્વાન ચંદ્રકાંત શાહ કહેતાં હતાં કે ભગવાન શ્રીનાથજીની હવેલીમાં એ સત છે કે ત્યાં માગો તે મળે. પણ જે માગો એ જ મળે એવું પણ ખરું. તેઓ કહેતાં કે શ્રીજીના વિગ્રહની સામે ડોલતી બારી છે, તેની પાછળ કમળ ચોક છે. કમળ ચોક અને ડોલતી બારી વચ્ચે જે દીવાલ છે તેમાં ધ્રૂવ બારી છે. આ બારીથી શ્રીજીના દર્શન ભક્ત ધ્રૂવ મહારાજ કરે છે.

ધ્રૂવને ભગવાન ખૂબ વ્હાલાં છે, તો શ્રીજીને પણ પોતાના ભક્ત વહાલાં છે. આ બારી પાસે ત્યાં સાથિયો કરવાનો રિવાજ છે, જે આખી વિધિ ત્યાં જઈને જ જાણવી પડે। જે શ્રીજી પાસે ધ્રૂવ બારી પાસે સાથિયો કરીનેમાગે તો શ્રીજી તેને તેની ઈચ્છા, મનોકામના તરત પૂર્ણ કરે છે. કોઈ પણ દુબળો ભક્ત બનીને આવે અને શ્રીજી પાસે આ બારીમાં સમર્પણ અને શ્રદ્ધા રાખીને જે માગે તે ભગવાન શ્રીનાથજી તેને આપે જ છે. સંતાન બાબતે આ ચમત્કાર અમે અમારા અનુભવમાં અનેકવાર સાચો ઠરેલ જોયો છે. ભગવાન શ્રીનાથજીના દર્શન બાદ અનેકના જીવનમાં આમોલ પરિવર્તન આવેલ અમે જોયાં છે.

~ શ્રી નૂતન સૌરાષ્ટ્ર

જે ભક્તો શિવની ભક્તિના રંગે રંગાયા હોય છે તેમને દુનિયાનો કોઈ અન્ય રંગ સ્પર્શી શકતો નથી.શ્રાવણ મહિનાના પવિત્રાતીપવિત્ર દિવસો હોય કે અન્ય દિવસો, ભગવાન શિવ પ્રત્યેની ભક્તિ શ્રદ્ધામાં કોઈ ઉણપ આવતી નથી. કારણ કે મહાદેવજી તો નિરંતર પોતાના ભક્તોનું ધ્યાન રાખે છે અને એટલે જ નિરંતર અને નિત્ય ભગવાન મહાદેવની આરાધના કરવી પણ એટલી જ જરુરી છે.કાશીમાં બિરાજમાન ભગવાન કાશીવિશ્વનાથ મહાદેવને વિશ્વનાથ મહાદેવના નામથી ઓળખવામાં આવે છે. કહેવાય છે કે કાશીમાં સ્થિત આ શિવલિંગ પ્રલયકાળમાં આ નગરની રક્ષા કરશે, પ્રલયના સમયમાં પણ આ શહેરને કોઈ નુકસાન નહીં થાય. કાશીને ભગવાન શિવનું નિવાસ સ્થાન કહેવામાં આવે છે. હિંદી ભાષામાં એવું કહેવામાં આવે છે કે કાશીના પત્થરો પણ શિવશંકર છે. ભારતમાં સર્વાધિક શિવાલયોની સંખ્યા જો કોઈ સ્થળે હોય તો તે કાશીમાં જ છે, તેવું માનવામાં આવે છે. કાશીને રુદ્રમય માનવામાં આવે છે. ધર્મગ્રંથો અનુસાર કાશી, વારાણસી, બનારસ, અવિમુક્ત, આનંદવન, મહાસ્મશાન જેવા નામોથી જાણીતું આ નગર ત્રિશદળ પર વસેલું છે. જેનો સૃષ્ટિના પ્રલય સમયે પણ નાશ નહીં થાય. પ્રલયકાળમાં ભગવાન મહાદેવ આ સ્થળેથી જ સૃષ્ટિનો સંહાર કરે છે. તેથી જ તેને મહાસ્મશાન તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. કાશીમાં મરણના મહિમા પાછળનું ધાર્મિક કારણ ખૂબ મહત્વનું છે. “કહેવાય છે કે ભગવાન મહાદેવ સ્વયં મરણોન્મુખ જીવને અહીંયા તારકમંત્ર સંભળાવે છે”, આ મંત્ર સાંભળવાથી જીવને બ્રહ્મજ્ઞાન મળે છે. આમ, જીવમાં બ્રહ્મ પ્રકાશિત થવાની માન્યતાને લીધે કાશીને પ્રકાશનું શહેર પણ કહેવામાં આવે છે. પ્રકાશના શહેરમાં મોક્ષ અંગેની આ માન્યતાને લીધે જ અહીં મૃત્યુનો વિશેષ મહિમા પણ છે.કાશી વિશ્વનાથની સ્થાપના સંબંધિત પ્રચલિત કથા ભગવાન મહાદેવના આ સ્થળ પ્રત્યેના પ્રેમની છે. હિમાલયમાં વસવાટ કરતાં ભગવાન મહાદેવને ધ્યાન કે સમાધિમાં કોઈ વિઘ્ન ન આવે તે માટે મા પાર્વતીજીએ પોતાના પતિ ભગવાન મહાદેવને બીજું સ્થાન શોધવા માટે પ્રાર્થના કરી અને ભગવાન શિવે રાજા દિવોદાસની કાશી નગરીની પસંદગી કરી અને નિકુંભ નામના શિવગણે ભગવાન શિવના શાંત અને એકાંત નિવાસ માટે મનુષ્ય વગરની બનાવી, ભગવાન મહાદેવ અને જગત જનની જગદંબા મા પાર્વતીજી આ સ્થળે નિવાસ કરવા લાગ્યાં. કાશીમાં થયેલા સંહારથી દુઃખી થયેલા રાજા દિવોદાસે ઘોર તપ કરી બ્રહ્મદેવને પ્રસન્ન કર્યાં અને પોતાનું દુઃખ દૂર કરવા માટે પ્રાર્થના કરી, બ્રહ્માજીએ આથી ભગવાન મહાદેવને રીઝવ્યાં અને ભગવાન શિવ મંદરાચલ નામના સ્થળે ચાલ્યાં ગયાં. ભગવાન મહાદેવનો કાશી પ્રત્યેનો પ્રેમ અકબંધ હતો. ભગવાન ભોળાનાથ મહાદેવનો કાશી પ્રત્યેનો આ સ્નેહ જોઈને ભગવાન વિષ્ણુએ રાજા દિવોદાસને જ્ઞાનોપદેશ આપતા રાજા દિવોદાસ તપોવનમાં જવા પ્રવૃત્ત થયાં. ત્યારબાદ વારાણસી ભગવાન મહાદેવનું કાયમી નિવાસસ્થાન બની ગયું. ભગવાન મહાદેવે ત્રિશૂળ પર આ નગરીની સ્થાપના કરી છે. વારાણસીમાં ભગવાન શિવ અને માતા શક્તિનો વાસ છે. ૫૧ શક્તિપીઠોમાંની વિશાલાક્ષી શક્તિપીઠ વારાણસીમાં મણિકર્ણિકા ઘાટ પાસે આવેલી છે.વારાણસીમાં ગોદોલિયા ચોક પાસે વિશ્વનાથ ગલીમાં આવેલું વર્તમાન કાશી વિશ્વનાથ મંદિર સુવર્ણ મંદિર અથવા ગોલ્ડન ટેમ્પલ તરીકે પણ ઓળખાય છે, કારણકે આ મંદિરનો ૧૫.૫ મીટર ઉંચો કળશ સુવર્ણ જડિત છે. પ્રવર્તમાન કાશી વિશ્વનાથ મંદિર અને ગુજરાતના સોમનાથ મંદિર વચ્ચે સામ્યતા એ છે કે બંને મંદિરો મુસ્લિમ આક્રમણખોરો કે શાસકો દ્વારા ધ્વંસ થયાં છે અને ફરીવાર તેનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું છે. ગુજરાતમાં સોમનાથનું મંદિર તો સંપૂર્ણ નવનિર્માણ પામ્યું છે, પરંતુ કાશી વિશ્વનાથમાં તેમ નથી થયું.કાશી વિશ્વનાથ જ્યોતિર્લિંગ મંદિર અત્યારે જે સ્થળે આવેલું છે તે સ્થળ જ્ઞાનવ્યાપી મસ્જિદની બાજુમાં છે. તે બંનેને અલગ પાડતી એકમાત્ર દીવાલ ત્યાં છે. ઈતિહાસની નોંધ પ્રમાણે આજે જે મંદિર છે તે વિશ્વનાથનું ચોથું મંદિર છે. પંજાબ-લાહોરના મહારાજા રણજિતસિંહે ઈ.સ ૧૮૩૨ માં ૨૨ મણ સોનાનો કળશ મંદિરને ભેટમાં આપ્યો હતો. મંદિરના કુલ ત્રણ શિખર કળશમાંથી અન્ય બે પર સોનાનો ઢોળ છે અને ત્રીજા કળશ માટે ઉત્તર પ્રદેશનું સાંસ્કૃતિક અને ધાર્મિક બાબતોનું મંત્રાલય રસ દાખવી રહ્યું છે. વિશ્વેશ્વર અથવા કાશી વિશ્વનાથના અન્ય બે મંદિરો પણ વારાણસીમાં આવેલાં છે, જેમાંનું એક મંદિર બનારસ હિંદુ વિશ્વવિદ્યાલયના સ્થાપક પંડિત મદનમોહન માલવિયાની પ્રેરણાથી બન્યું છે. ન્યુ કાશી વિશ્વનાથ મંદિર તરીકે ઓળખાતું આ મંદિર વારાણસીનું સૌથી ઉંચું મંદિર છે. ગંગા કિનારે માનમંદિર ઘાટ પર સ્વામી કરપાત્રી દ્વારા નિર્માણ થયેલું બીજું વિશ્વનાથનું મંદિર છે.અંદાજે ૪૦ ચોરસફૂટ જેટલાં વિસ્તારમાં આવેલા પ્રવર્તમાન મંદિરમાં બે ગર્ભગૃહ અને ત્યારબાદ બે સભામંડપ છે. બે ગર્ભગૃહ પર ચતુષ્કોણી શિખર છે અને સભા મંડપ પર ઘુમ્મટ આકારનું શિખર છે. આ ઘુમ્મટ અને ડાબા ગર્ભગૃહ શિખર પર રણજિતસિંહે આપેલું સુવર્ણપાત્ર જોઈ શકાય છે. મંદિરના મહાદ્વારમાં પ્રવેશતાં જ ડાબી બાજુના ગર્ભગૃહમાં કાશી વિશ્વનાથ જ્યોતિર્લિંગ આવેલું છે. જમણી બાજુના ગર્ભગૃહમાં પણ એક શિવલિંગ છે. તેની શાળુંકાનો ભાગ ચાંદીથી મઢેલો છે. મુખ્ય શિવલિંગ મધ્યમ કદનું છે, તેના પર પુષ્પ, બિલ્વપત્રનો અભિષેક થતો જોઈ શકાય છે.આમ તો આપણાં ત્યાં જન્મના અનેક મહિમાઓનો ખૂબ મહિમા છે. પરંતુ કાશી એક એવી નગરી છે કે જ્યાં મરણનો મહિમા છે. અહીંયા જે વ્યક્તિ દેવલોક પામે તેને ચોક્કસ મુક્તિ મળે છે. એક ગુજરાતી કહેવત છે કે “સૂરતનું જમણ અને કાશીનું મરણ”. અર્થાત સૂરતનું જમણ શ્રેષ્ઠ છે અને કાશીનું મરણ શ્રેષ્ઠોત્તમ છે. કાશીમાં જે વ્યક્તિનું મૃત્યુ થાય તેને મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે. જન્મ મરણનું જે ચક્ર છે તેમાંથી મુક્ત થવા માટે અને મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવા માટે કાશી સૌથી ઉત્તમ છે. કાશીના મહિમાનું વર્ણન ધર્મગ્રંથોમાં પણ જોવા મળે છે.

~ શ્રી નૂતન સૌરાષ્ટ્ર

સત્યવાદી રાજા હરિશ્ચંદ્રને રાજ છોડવું પડયું અને સ્મશાનમાં ચંડાળ તરીકે રહેવું પડયું રાજકુમાર ભક્ત ધુ્રવને રાજ છોડીને કેવું આકરું તપ કરવું પડયું અરે ભક્તકવિ નરસિંહ મહેતા નાગરી નાતની મજાકનું કેવું કારણ બન્યા મીરાં પર પડેલી મુશ્કેલીઓની તો કલ્પના કરો કે જેને ઝેરનો પ્યાલો પીવો પડયો. સંત તુકારામ કે સંત એકનાથનું જીવન જુઓ કે પછી રામકૃષ્ણ પરમહંસ કે શ્રી રમણ મહર્ષિનું જીવન જુઓ. એ બધાના પર આપત્તિઓનો કેવો વરસાદ વરસ્યો છે !

આપણે એ સંતોનું જીવન જોઇને શું વિચારીએ છીએ ? એમ માનીએ છીએ કે ઓહ આવા મહાન સંતોને પણ કેવાં કેવાં દુઃખો સહન કરવાં પડયાં છે. વળી એમ પણ થાય કે ભગવાન ભક્તની આવી અને આટલી બધી પરીક્ષા શા માટે લેતો હશે ? એવો પણ તર્ક જાગે કે દુષ્ટ માણસોને કોઈ દુઃખ મળતું નથી અને શ્રીરામ કે પાંચ પાંડવોને વનમાં વસવું પડયું ! જ્યારે ભક્તિના સ્થાનમાં ભક્તનાં જીવનમાં આવતા દુઃખોનું વર્ણન થતું હોય, ત્યારે શ્રધ્ધાળુ કેટલો ગળગળો થઇ જતો હોય છે. કોઈ કથાકાર એ દુઃખોનું હૃદયદ્રાવક શૈલીમાં વર્ણન કરતો હોય, ત્યારે શ્રોતાઓની આંખમાંથી ચોધાર આંસુ વરસતા હોય છે અને ખુદ કથાકારની આંખો પણ ભીની થઇ જતી હોય છે.

આની પાછળ ભક્તિભાવ રહેલો છે, પરંતુ એ સમયે આપણે એક ભેદ ભૂલી જઇએ છીએ.રાજા હરિશ્ચંદ્ર કે પછી જૈન ધર્મના પુણિયા શ્રાવક કે કામદેવ શ્રાવકની કથા હોય, ત્યારે આપણે એમનાં દુઃખને આપણાં દુઃખોના ચશ્માથી જોઇએ છીએ.

બાહ્ય દુઃખ આવે અને આપણે અકળાઈ જઇએ છીએ, અધીરા થઇ જઇએ છીએ, હતોત્સાહ થઇ જઇએ છીએ અથવા તો છેક આત્મહત્યા કરવા સુધીનો વિચાર કરીએ છીએ. પછી તો કેટલાય તર્ક કરવા માંડીએ છીએ કે આ દુનિયામાં બધા જ લોકો સુખી છે અને હું એકલો આટલો બધો દુઃખી શા માટે ?

કોઈને માથે આફત આવતી નથી અને મારે માથે જ શું કામ ? કદાચ મેં કોઈ ભૂલ કે દોષ કર્યો હોય, તો પણ તે એટલો સામાન્ય કે નગણ્ય છે કે એની આટલી મોટી સજા ન હોય ! અને પછી દુઃખના ભારથી દબાયેલું મન આંસુ સારશે, પોતાના નસીબને દોષ આપશે, અગાઉનાં કર્મોને કારણરૃપે જોશે અને ઇશ્વરને ફિટકાર આપવા માંડશે.આની સામે ભક્તોનું જીવન જુઓ. એમણે ક્યારેય બીજા સુખી અને પોતે કેમ દુઃખી - એવી ફરિયાદ કરી નથી. એમણે ક્યારેય એમ કહ્યું નથી કે મને જેવી મુશ્કેલી પડે છે, એવી મુશ્કેલી કેમ બીજાને પડતી નથી ?

સંસારી માણસ સુખના અભાવને કારણે ફરિયાદ કરે છે અને ભક્ત ઇશ્વરશ્રદ્ધાને કારણે ક્યારેય ફરિયાદ કરતો નથી. એ જે કંઇ આવે, જે કોઈ ઘટના બને, તેને પ્રભુપ્રસાદી તરીકે સ્વીકારે છે. આવું દુઃખ પોતાને જ કેમ અને બીજાને કેમ નહીં, એવા વિવાદમાં પડતો નથી. આનું કારણ શું?એનું કારણ એ કે સાધક પાસે દુઃખને જોવાની, પામવાની અને અનુભવવાની એક જુદી શક્તિ હોય છે. જગત જેને દુઃખ માને છે, એ સાધકની નજરે દુઃખ હોતું નથી. જગત જેને સુખ માને છે એ પણ સાધકની નજરે સુખ હોતું નથી. આ વાતને જરા વધુ સ્પષ્ટ કરીએ તો ચંપાનગરીના મહાધનિક કામદેવ શ્રાવકની વાત કરીએ.

અઢાર કોટિ દ્રવ્ય અને દસ દસ હજાર ગાયોવાળા છ ગોકુળના માલિક કામદેવ શ્રાવક એક પ્રાતઃકાળે સઘળી સંપત્તિ અને સંસાર છોડીને પૌષધશાળામાં જઇને ધર્મધ્યાન કરવા લાગ્યો. આ સમયે મહાશ્રાવક કામદેવની કસોટી કરવાનું નક્કી કરતાં એક દેવે અનેક ભયાવહ રૃપો ધારણ કર્યા. તીક્ષ્ણ ખડ્‌ગ વડે એનું મસ્તક વાઢી નાખવાની ધમકી આપી. ત્યારે કામદેવ શ્રાવકે કહ્યું,’હું મારા ધર્મમાં અડગ છું. આરાધનામાં અચલ છું. આ ધર્મે મને એવો અભય આપ્યો છે કે ભયની તારી કોઈ ધમકી કે તારું કોઈ હિંસક કૃત્ય મારા પર કશી અસર કરશે નહીં.’એ પછી એને પરેશાન કરવા આવેલા દેવે તોફાની હાથીનું રૃપ લીધું, ફણાવાળા ભયંકર સર્પનું રૃપ લઇને વિષના દંશ દીધા, પરંતુ કામદેવ શ્રાવક તો ભગવાન મહાવીરનું સ્મરણ કરતો અધિકમાં અધિક પરમ શુભ ઘ્યાનમાં ડૂબી ગયો. અંતે દેવે મહાશ્રાવક કામદેવની ક્ષમા માગી.આ ઘટનામાં જે દુઃખોનું વર્ણન છે, એ વાસ્તવિક દુઃખો છે એમ માનીને પરેશાન કરવા આવેલો દેવ મહાશ્રાવક કામદેવને પીડા આપે છે, પરંતુ કામદેવને માટે આ પીડા એ પીડા નથી, પરંતુ એના દ્વારા એ એના પુરુષાર્થમાં વધુ દ્રઢતા કેળવે છે.

રાજા હરિશ્ચંદ્રની વિશ્વામિત્રે આકરી પરીક્ષા કરવા માટે રાજપાટ દાનમાં લઇ એને રઝળતા કરી દીધા. આફત એવી આવી કે રાજા હરિશ્ચંદ્રને પોતાની રાણી તારામતી અને પુત્ર રોહિતનો ત્યાગ કરવો પડયો અને ચંડાળને ત્યાં દાસરૃપે રહેવું પડયું. એના પુત્ર રોહિતનું અકાળ અવસાન પણ થયું. એ પછીની ઘટના કહે છે કે અંતે ઋષિ વિશ્વામિત્રે પ્રસન્ન થઇ રોહિતને સજીવન કર્યો અને રાજા હરિશ્ચંદ્રને એનું રાજપાટ પાછું સોંપ્યું.અયોધ્યાના સૂર્યવંશી રાજા હરિશ્ચંદ્ર પર આવેલી આ વિપત્તિઓ સામાન્ય વ્યક્તિને વિપત્તિ લાગે, પરંતુ રાજા હરિશ્ચંદ્રને એ દુઃખદ ન લાગે. એમને તો જો પોતાના સત્યવ્રતનો ભંગ થયો હોત, તો દુઃખ લાગ્યું હોત. પણ એમનું વ્રત સંપૂર્ણપણે પળાયું એનો એમને આનંદ થયો.

લેખકો, વિજ્ઞાાનીઓ અને કલાકારો એમની કલાની મસ્તીને ખાતર ભૂખ્યા રહીને કામ કરે છે. કવિ નર્મદના જીવનમાં એક દિવસ એવો આવ્યો કે માત્ર ચાર આનાનાં શીંગચણા પર જીવવું પડયું. પણ એણે એના સાથી નરભેરામને રૃઆબથી કહ્યું કે, ’જાવ, પાવલીની સીંગ લઇ આવો.’ જો નર્મદ દુઃખી થયો હોત તો લમણે હાથ મૂકીને, રડતી આંખે હતાશ મનથી અને વસવસાથી દબાયેલા અવાજે નરભેરામને કહ્યું હોત. એને બદલે એણે સિંહની છટાથી વાત કરી.આનો અર્થ જ એ કે કલાકારો કે વૈજ્ઞાાનીઓ કષ્ટથી ડરી જતા નથી. દુઃખથી હારી જતા નથી અને એને કારણે જ એ મહાન શોધ કે સર્જન કરી શકે છે.

આમ લોકોની દ્રષ્ટિએ દુઃખને નહીં પણ ભક્તની દ્રષ્ટિએ દુઃખને જોવું જોઇએ. આથી જ એ પ્રસિધ્ધ પંક્તિ છે, ’મહીં પડયા તે મહાસુખ માણે, દેખનહારા દાઝે જોને’ હકીકતમાં સામાન્ય માનવી અને સાધકના સુખઃદઃખનાં ત્રાજવાં સાવ જુદાં છે. આથી જ ગળગળા અવાજે પ્રભુને આજીજી કરીને પ્રાર્થના કરવાની કોઈ જરૃર નથી. એવું માનવું પણ નહીં કે આંખમાં આંસુ લાવીશું તો જ ભગવાન આપણા પર એની આંખ ઠેરવશે. ભગવાનને રડતું હૃદય જોઇતું નથી, પણ પ્રસન્ન ચિત્ત જોઇએ છીએ.

સામાન્ય જીવનમાં કોઈ દુઃખ આવે, ત્યારે ઘણી વ્યક્તિ તત્કાળ પ્રભુભજન કરવા લાગતી હોય છે. આંખોમાં આંસુ સાથે દોડી જાય છે. એક પ્રકારની તીવ્રતા હોય છે. પરંતુ આ તીવ્રતાની પાછળ પાયાનો ભાવ કયો ? મોટે ભાગે કોઈ દુઃખ આવી પડતાં વ્યક્તિ ભગવાન પાસે દોડી જાય છે. એનો અર્થ એ કે એ દુઃખનું કારણ મોટે ભાગે આસક્તિ જ હોય છે.

કોઈ અણધાર્યું દુઃખ આવે ત્યારે એ પ્રભુને મોટે સાદે બે હાથ ફેલાવીને પોકાર કરતો હોય છે. આંખોમાં આંસુ લાવીને કોઈ વિરહિણી સ્ત્રીની માફક આર્ત અવાજે પ્રાર્થના કરીએ તો જ પ્રભુ સાંભળે છે એવી માન્યતા વ્યાપકપણે જોવા મળે છે અને તેથી ઇશ્વરની આરાધના પ્રસન્નતાથી કરવાને બદલે પામરતાથી કરવામાં આવે છે.દુઃખના બોજને કારણે દોડીને ઈશ્વરની ભક્તિ કરનારને થોડો સમય શાંતિ મળે છે. એ જેટલો સમય ભગવાનની આગળ દુઃખ પ્રગટ કરવામાં ગાળતો હશે, એટલો સમય એના મનને શાંતિનો અનુભવ થતો હશે. પરંતુ જેવું ઇશ્વર સમક્ષ આક્રંદ કે રૃદન બંધ કરે છે કે તરત જ એની ભક્તિમાં પૂર્ણવિરામ આવી જાય છે. માત્ર થોડીક ક્ષણો જ દેહભાવથી પર થયા બાદ ફરી દેહભાવમાં આવી જાય છે.

આવી રીતે પ્રાર્થના કરતી વખતે આપણે મોહગ્રસ્ત બનીને ઇશ્વરને આપણી આપત્તિઓની વાત કરતા હોઈએ છીએ. એક બાજુ એને ’સર્વજ્ઞા’ અને ’સર્વશક્તિમાન’ કહીએ છીએ અને બીજી બાજુ એની સામે આપણા દુઃખનું વર્ણન કરીએ છીએ. જ્યારે સાચો ભક્ત એ પ્રભુને પોતાનાં દુઃખો સાથે પ્રાર્થના કરશે નહીં. બલ્કે, એ તો પ્રભુ પર શ્રધ્ધા રાખીને આનંદભેર એની પ્રાર્થના કરશે. કારણ કે એને માટે આપત્તિ, મુસીબત કે આફત એ દુઃખ નથી. એને માટે તો આનંદમય ચિત્તથી થતી ઈશ્વરસાધનાની વચ્ચેનો મુકામ છે.

~ શ્રી નૂતન સૌરાષ્ટ્ર

વૈદિક સાહિત્યથી માંડીને આધુનિક સાહિત્યમાં અને આપણાં શાસ્ત્રો અને પુરાણોમાં શ્રાપ અને વરદાનની કથાઓને સ્થાન મળેલું છે.મહાભારતમાં કર્ણને મળેલો શ્રાપ કે રામાયણમાં રામનાં હાથે પત્થર બની ગયેલી શ્રાપિત સાધ્વીનાં રૂપાંતરની વાતો આપણાં માટે રોમાંચનો અનુભવ કરનાર બાબતો બની રહી છે.આજે પણ આપણે કોહિનુર હીરા અંગે એ જ પ્રકારની માન્યતા ધરાવતા છીએ જે ભારતમાંથી બ્રિટન પહોંચ્યો હતો.જો કે માત્ર ભારત જ નહી પણ વિશ્વનાં અન્ય દેશોમાં પણ આ પ્રકારની માન્યતાઓને માનવામાં આવે છે તેમનાં પ્રાચીન સાહિત્યમાં પણ એવી શ્રાપિત વસ્તુઓ કે માનવીઓનો ઉલ્લેખ જોવામળે છે જેમાં સ્વીડનમાં બ્લીકિંગમાં કેટલાક પત્થરો પર આ પ્રકારનાં શ્રાપની વાતોનો ઉલ્લેખ કોતરાયેલો જોવા મળે છે કહેવાય છે કે આ પત્થરોને છઠ્ઠી સદીમાં અહી સ્થાપિત કરાયા હતા.આ પત્થરોની ઉંચાઇ ૪.૨ મીટરની છે જેમાં કેટલાક પત્થરો વર્તુળાકારમાં ગોઠવાયેલા છે જ્યારે કેટલાક એકલા સ્થાપિત કરાયા છે.આ પત્થરોને જોર્કેટોર્પ સ્ટોન્સ નામ અપાયેલું છે.પત્થરો પર કેટલાક વાક્યો કોતરાયેલા જોવા મળે છે જેમાં કહેવાયું છે કે જે વ્યક્તિ આ પત્થરોને તોડવાનુ કૃત્ય કરશે તેને દંડ મળશે.અહીનાં લોકો માને છે કે આ શ્રાપ સાચ્ચો છે અને ઘણાંએ તેનો અનુભવ કર્યો છે.અહી એક કથા પ્રચલિત છે જે અનુસાર એક સમયે એક વ્યક્તિએ અહી જમીનનો વિસ્તાર કરવા માટે આ પત્થરોને અહીંથી દુર કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો ત્યારે અચાનક જ આગ ફાટી નિકળી હતી જેમાં તે વ્યક્તિ જીવતો ભુંજાઇ ગયો હતો પણ રસપ્રદ વાત એ છે કે આ આગ માત્ર એ વ્યક્તિની આસપાસ જ લાગી હતી અને પત્થરોનાં વિસ્તારમાં તેની કોઇ અસર થવા પામી ન હતી.

૧૯૨૦માં ન્યુયોર્ક યાંકીએ વર્લ્ડ સિરીઝમાં વિજય મેળવવા માટે પોતાની ટીમમાં બેબ રુથને સામેલ કર્યો હતો તેઓ ત્યાં સુધી ક્યારેય આ ખિતાબને જીતી શક્યા ન હતા પણ બેબને ટીમમાં સામેલ કર્યા બાદ તેઓ આ સિરીઝ જીતી ગયા હતા.ત્યારબાદ બોસ્ટન રેડ સોક્સ છેક ૨૦૦૪ સુધી આ સિરીઝનો ખિતાબ ક્યારેય જીતી શકી ન હતી.જ્યારે ૧૯૨૦માં ન્યુયોર્ક યાંકીની ટીમે વિજય મેળવ્યો ત્યારે ગ્રહણ લાગ્યું હતું.મજાની વાત એ છે કે બોસ્ટન રેડ સોકસે ૨૦૦૪માં જે વિજય મેળવ્યો હતો તે ન્યુયોર્ક યાંકીની ટીમ સામે જ મેળવ્યો હતો. બોસ્ટન રેડ સોકસનાં આ વિજયનાં દુષ્કાળ માટે બેમ્બીનો રુથબેબનો શ્રાપ જવાબદાર માનવામાં આવે છે.

બેનર વિલયમ્સ હેરિસન ૧૮૪૦માં પ્રેસિડેન્સીની ચુંટણીમાં વિજય પામ્યા ત્યારે તેમણે જે સુત્ર આપ્યું હતું તે હતું ટીપ્પેકેનો એન્ડ ટાયલર ટુ.આ સુત્રમાં તેમણે જે ટીપ્પેકેનોનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો તે ૧૮૧૧નો એ સંઘર્ષ હતો જેમાં તેમણે ભાગ લીધો હતો.જો કે એક વર્ષ બાદ તે મોતને ભેટ્યા હતા અને ત્યારબાદ છેક રોનાલ્ડ રીગન ૧૯૮૦માં જીત્યા ત્યાં સુધી જે પણ પ્રમુખ ચુંટાયા હતા તે તમામ તેમનાં કાર્યકાળ દરમિયાન જ મોતને ભેટયા હતા.આ શ્રાપ અંતર્ગત જે પ્રમુખો મોતને ભેટ્યા તેમાં ડબલ્યુ હેરિસન જેમનું મોત કુદરતી કારણસર થયું હતું,લિંકનને ૧૮૬૦માં ઠાર કરાયા હતા, ૧૮૮૦માં ગાર્ફિલ્ડને પણ ઠાર કરાયા હતા, ૧૯૦૦માં મેકન્લીને પણ એ જ પ્રકારનાં મોતનો સામનો કરવો પડ્યો હતો.૧૯૨૦માં હાર્ડિંગ જો કે કુદરતી કારણોસર મોતને ભેટ્યા હતા અને ૧૯૪૦માં એફ.રુઝવેલ્ટ પણ કુદરતી મોતે અવસાન પામ્યા હતા પણ ૧૯૬૦માં કેનેડીને ઠાર કરાયા હતા.મજાની વાત તો એ છે કે રીગન પર પણ હુમલો કરાયો હતો અને તેમાં જો સફળતા મળી હોત તો તેઓ પણ તેમનાં પ્રથમ કાર્યકાળમાં જ મોતને ભેટ્યા હોત.અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિઓનાં આ પ્રકારનાં મોત માટે ટીપ્પેકેનો શ્રાપ જવાબદાર હોવાનું મનાય છે.

ફિલ્મોમાં ખાસ કરીને હોલિવુડની ફિલ્મોમાં સુપરમેનની શ્રેણી બહુ સફળ શ્રેણીઓમાં સ્થાન પામે છે અને ઘણાં કલાકારોએ સુપરમેન તરીકે સફળતા હાંસલ કરી છે પણ આ પાત્રની સાથે પણ એક શ્રાપ જોડાયેલો હોવાની ચર્ચા હોલિવુડમાં થતી જ રહે છે.આ ઘટનાક્રમમાં જેની ચર્ચા થાય છે તેમાં જર્યોજ રીવ્સ સામેલ છે જેણે સૌપ્રથમ ટેલિવિઝન પર પ્રસારિત થતી ધારાવાહિકમાં સુપરમેનની ભૂમિકા ભજવી હતી.સુપરમેનની પ્રારંભિક ફિલ્મોમાં ક્રિસ્ટોફર રીવ્સે આ ભૂમિકા ભજવી હતી.જેમાં જર્યોજ રીવ્સે આત્મહત્યા કરીને પોતાના જીવનનો અંત આણ્યો હતો જ્યારે ક્રિસ્ટોફર ઘોડેસવારી કરતો હતો ત્યારે ઘોડા પરથી પડી ગયા બાદ પેરેલાઇઝનો શિકાર બન્યો હતો.જેરી સિગલ અને જો શુસ્ટર આ પાત્રને લોકપ્રિય બનાવવાનો પ્રયાસ કરતા હતા પણ તેમને આ પાત્ર દ્વારા ખાસ કશુ હાંસલ થયું ન હતું.લોકો માને છે કે જો અને જેરીએ જ શ્રાપ આપ્યો હતો કારણકે તેમને જે વળતર મળવું જોઇએ તે મળ્યું ન હતું.આ શ્રાપની કથા એટલી ચર્ચાસ્પદ થઇ હતી કે અનેક કલાકારોએ આ ભૂમિકા ભજવવાનો ઇન્કાર કર્યો હતો.જો કે પોલ વોકરે છેલ્લે આ કેરેકટરને ફિલ્મમાં નિભાવ્યું હતું અને આ શ્રાપને તોડ્યો હતો.

અમેરિકામાં બિલીગોટ કર્સની ચર્ચાઓ સમયાંતરે થયા કરે છે જેનો આરંભ આમ તો ૧૯૪૫માં થયો હતો.બિલી એ ગ્રીક શરણાગત હતો જેણે ૭.૨૦ ડોલરમાં ચોથી ગેમ માટે બે ટિકીટ ખરીદી હતી.આ ગેમ શિકાગો કબ્સ અને ડેટ્રોઇટ ટાઇગર્સ વચ્ચે રમાવાની હતી.બિલીએ ત્યારે પોતાની બકરીને પોતાની સાથે લઇ જવાનો નિર્ણય કર્યો હતો.ત્યારે બિલી અને તેની બકરીને સ્ટેડિયમમાં પ્રવેશ અપાયો હતો અને તેને ગેમ પહેલા પોતાની બકરી સાથે મેદાન પર પરેડ કરવા માટે પણ મંજુરી અપાઇ હતી.જો કે તે મેદાન પર પરેડ કરે તે પહેલા આ મામલે સંઘર્ષ થયો હતો અને તેેને મેદાન પરથી બહાર કાઢી મુકવામાં આવ્યો હતો.જો કે તેને તેના બોકસમાં પોતાની બકરી સાથે ગેમ જોવાની પરવાનગી અપાઇ હતી.જો કે ગેમ પુરી થાય તે પહેલા જ તેને અને તેની બકરીને સ્ટેડિયમમાંથી પણ બહાર કાઢી મુકાયા હતા.આ આદેશ કબ્સનાં માલિક ફિલિપ નાઇટ વિગલીએ આપ્યો હતો કારણકે તેને એ બકરીની દુર્ગંધે હેરાન કરી નાંખ્યો હતો.કહેવાય છે કે આ અપમાનને કારણે જ બિલીએ શ્રાપ આપ્યો હતો અને ત્યારબાદ કબ્સ ૧૯૪૫માં વર્લ્ડ સિરીઝ હારી ગયા હતા જ્યારે ૧૯૪૬માં તેઓ ત્રીજા સ્થાને રહ્યાં હતા અને ત્યારબાદ પણ ટીમ સતત વીસ વર્ષ સુધી ટાઇટલ જીતી શકી ન હતી.આખરે તેનો અંત ૧૯૬૭માં આવ્યો હતો કારણકે ત્યારે કલબનાં મેનેજર તરીકે લિયો ડયુરોચેરે કામગિરી સંભાળી હતી.

ત્રીસ સપ્ટેમ્બર ૧૯૫૫માં ફિલ્મ અભિનેતા જેમ્સ ડીનનું કાર અકસ્માતમાં મોત થયું હતું જ્યારે આ અકસ્માત સર્જાયો ત્યારે તેઓ પોતાની નવી પોર્સો સ્પાડર જેનું નિકનેમ લિટલ બાસ્ટર્ડ હતું તેમાં સવાર હતા.જો કે આ કાર જેની સાથે અથડાઇ હતી તે બીજી કારનાં ડ્રાઇવરને મામુલી ઇજાઓ જ થઇ હતી.ત્યારબાદ આ કારનાં કાટમાળને જયોર્જ બેરિસે ૨૫૦૦ ડોલરમાં ખરીધ્યો હતો.જ્યારે આ કાટમાળને બેરિસનાં ગેરેજમાં લાવવામાં આવ્યો ત્યારે પોર્સે સરકી ગઇ હતી તે એક મિકેનેક પર પડી હતી જેમાં તે મિકેનિકનાં બંને પગ તુટી ગયા હતા.બેરિસે પણ જ્યારે આ કારને પહેલીવાર જોઇ ત્યારે તેને કશુંક અમંગળનો આભાસ થયો હતો અને તેનો એ આભાસ સત્ય સાબિત થયો જ્યારે આ કારને ૨૪ ઓકટોબર ૧૯૫૬માં રેસમાં ઉતારવામાં આવી હતી.

આ કારનાં કેટલાક પાર્ટનો ઉપયોગ બીજી કારોમાં કરાયો હતો જેમાં તેનાં એન્જિનનો ઉપયોગ કરાયો હતો તે કારનો માલિક મેકહેન્રી માર્યો ગયો હતો.જ્યારે વિલિયમ એશ્ચીડની કાર રેસ દરમિયાન પલટી ખાઇ ગઇ હતી.આ કારનાં પુરજા જે પણ કારોમાં લાગ્યા હતા તેમનો અંજામ દુખદ જ રહ્યો હતો જો કે ૧૯૬૦માં આ કાર નાશ પામી હતી જો કે તેનો કાટમાળ ક્યાં છે તેની આજે પણ કોઇને જાણ નથી.અમેરિકામાં આ શ્રાપને જેમ્સડીનનો શ્રાપ ગણાવવામાં આવે છે.

કેનેડી પરિવાર અમેરિકામાં બહુ પ્રતિષ્ઠિત પરિવાર ગણાય છે.જો કે આ પરિવારને પણ શ્રાપ સાથે સાંકળવામાં આવે છે કારણકે તેના ઘણાં સભ્યો અકુદરતી મોતને ભેટ્યા છે.જહોન એફ કેનેડી અને રોબર્ટ કેનેડીને તેમનાં કાર્યકાળ દરમિયાન જ મોતને ઘાટ ઉતારવામાં આવ્યા હતા જ્યારે જહોન એફ કેનેડી જુનિયર ૧૯૯૯માં વિમાન અકસ્માતમાં માર્યા ગયા હતા.જહોન એફ કેનેડીનાં બહેન રોસમેરીને પણ આ શ્રાપ ભોગવવો પડ્યો હતો, જોસેફ કેનેડી બીજા વિશ્વયુદ્ધમાં મોતને ભેટ્યા હતા જ્યારે એડવર્ડ કેનેડી જુનિયરને માત્ર બાર વર્ષની વયે પોતાનો પગ કપાવવો પડ્યો હતો.માઇકલ કેનેડી સ્કીઇંગ દરમિયાન મોતને ભેટ્યા હતા.

હોપ ડાયમંડ તેના આકાર, રંગ, સુંદરતા અને તેના ઇતિહાસને કારણે બહુ પ્રખ્યાત છે.આ હીરાનું વજન ૪૫.૫૨ કેરેટ હતું.આ હીરાને એક પેન્ડેન્ટમાં લગાવવામાં આવ્યો હતો જેની આસપાસ પણ સોળ જેટલા અન્ય હીરા લગાવવામાં આવ્યા હતા.કહેવાય છે કે ટેવેનિયર નામનો એક વ્યક્તિ ભારતની મુલાકાતે આવ્યો હતો અને એક મંદિરની મુલાકાત દરમિયાન તેણે સીતા માતાની મુર્તિમાંથી એક હીરો ચોરી લીધો હતો.ત્યારબાદ તે જ્યારે રશિયાની મુલાકાતે ગયો ત્યારે જંગલી કુતરાઓએ તેને ફાડી ખાધો હતો.ત્યાર કિંગ લુઇસનાં હાથમાં એ હીરો આવ્યો હતો જેને તેની પત્ની મેરી એન્ટોનિટ્ટે સાથે મોતને ઘાટ ઉતારી દેવામાં આવ્યો હતો.આ હીરો ત્યારબાદ સ્મિથ સોનિયન ઇન્સ્ટીટ્યુટને દાનમાં અપાયો હતો હાલમાં આ હીરો નેશનલ જેમ અને મિનરલ કલેકશન અંતર્ગત નેચરલ હીસ્ટ્રી મ્યુઝિયમમાં પ્રદર્શનમાં જોવા મળે છે.

કલબ ૨૭ એ એવા લોકોની યાદને જીવંત રાખે છે જે માત્ર સત્તાવીસ વર્ષની વયે જ રહસ્યમય સંજોગોમાં મોતને ઘાટ ઉતર્યા હોય ખાસ કરીને સંગીતમાં જેમણે નામનાં કરી હોય.આ યાદીમાં હેન્ડરિકસ, મોરિસન અને જોપ્લીનનાં નામો સામેલ છે જો કે છેલ્લા કેટલાક સમયમાં આ યાદીમાં બ્રાયન જોન્સનું પણ નામ યાદ કરાય છે.હાલનાં વર્ષોમાં કુર્ટ કોબિનને પણ કલબ ૨૭માં સામેલ કરાયો છે.

તુતનખામેનનાં મકબરાની શોધ કરવા માટે લોર્ડ કાર્નાર્વોને આર્થિક મદદ કરી હતી અને જ્યારે આ મકબરો ખોલવામાં આવ્યો તેના થોડા સમયમાં જ તે બિમાર પડી ગયો હતો અને તે કૈરો ચાલ્યો ગયો હતો પણ મોતે તેનો પીછો છોડ્યો ન હતો અને થોડા જ દિવસોમાં તે મોતને ઘાટ ઉતર્યો હતો.તેના મોતનું કારણ તો કોઇને ખબર પડી ન હતી પણ કહેવાય છે કે કોઇ કીડો કરડવાને કારણે ઇન્ફેકશન થઇ ગયું હતું.જ્યારે તે મર્યો ત્યારે આખા કૈરોમાં વિજળીનો પ્રવાહ બંધ થઇ ગયો હતો અને અંધારૂ છવાઇ ગયું હતુ.તેનો પુત્ર ઇંગ્લેન્ડમાં હતો અને તે પણ નીચે પડી જવાને કારણે મોતને ભેટ્યો હતો.જ્યારે ૧૯૨૫માં તુતનખામેનની મમીને ખોલવામાં આવી ત્યારે તેના ગાલ પર પણ કીડો કરડવાનાં નિશાન જોવા મળ્યા જે જગાએ કાર્નાર્વાનને કીડો કરડયો હતો.

૧૯૨૯ સુધીમાં આ કબરની શોધ સાથે સંકળાયેલા લગભગ અગિયાર વ્યક્તિઓ અકુદરતી રીતે મોતને ઘાટ ઉતર્યા હતા.જેમાં લોર્ડ વેસ્ટબરી સામેલ હતા જેમણે પોતાની ઇમારતની ટોચેથી નીચે મોતની છલાંગ લગાવી હતી અને મરતા પહેલા એક નોટ છોડી હતી જેમાં લખ્યુ હતુંકે હું આ ભયાનક ભૂતાવળનો સામનો કરી શકું તેમ નથી અને મારાથી કશું જ થઇ શકે તેમ નહી હોવાને કારણે હું અહીંથી વિદાય લઉં છું.

~ શ્રી નૂતન સૌરાષ્ટ્ર

માનવ જીવનમા અધ્યાત્મની સાધના, સમતામા, સ્થીતપ્રજ્ઞમા, પ્રજ્ઞામા, નિર્વિચારમા, નિર્ગ્રંથમા, વિતરાગતામા, અને શુન્યમા, સ્થિર થયા વિના અધ્યાત્મની સાધના સંભવ જ નથી, સમતા એજ તેનો પાયો છે,અને જાતને જાણી તેમા સ્થિર થવુ એજ એનુ સુમધુર ફળ છે, આજે પશ્ચિમમા દાર્શનિક તત્વજ્ઞાન જ સમાપ્ત થઇ ચુક્યુ છે, તો ,પુર્વમા અધ્યાત્મ અને ભક્તી માત્ર અંધ વિશ્વાસ અને અંધશ્રધ્ધામા ગરકાવ થઇ ગયેલ છે,સત્યતાનો અને આંતરિક સાધના કરી શુધ્ધ થવાનો અંશ જ ધર્મમા રહેવા જ પામેલ નથી. પણ માનવ બન્ને જગ્યાએ વર્તમાનમા છે, પણ તે વર્તમાનમાન કાળમા સ્થિર નથી ,જેથી જીવનના અમૃત ફળથી વંચિત રહે છે,વર્તમાનમા સ્થિર હોવુ એટલે આંતરિક સાધના કરી પોતાની જ જાતમા પોતાના સ્વભાવમા અને પોતાના જ આત્મામા સ્થિરતા હોવી એનુ નામ વર્તમાન છે, આજનો માનવ ભુત અને ભવીષ્ય કાળના સંકલ્પ વિક્લ્પમા સ્થિર છે, જેથી ચિંતા ગ્રસ્ત છે,તનાવમા જ જીવે છે, માનવ જીવન પોતે જ આનંદ સ્વરુપ છે.કારણકે આપણે આત્મ સ્વરુપ છીએ, ને આત્મા આનંદ સ્વરુપ છે, માટે આપણે આનંદ સ્વરુપ છીએ, પણ જીવનને જાણીને જીવનમા સ્વભાવમા સ્થિર થતા નથી,તેથી જીવનનો આનંદ મેળવી શકાતો નથી, ખરેખર જીવન જ આનંદ છે,પણ તેનાથી વંચિત રહીએ છીએ.અધ્યાત્મ સાધનનો હેતુ જ આંતરિક શુધ્ધતા પ્રાપ્ત કરી સ્વધર્મમા સ્થિર થવાનો છે,એજ સમતા છે, એજ ધર્મ પણ છે, આપણા આત્માને જે સત્ય લાગે તે પ્રમાણે વર્તન વ્યવહાર કરવો તે ધર્મ છે, અને જે આત્માને અરુચીકર હોય તેનુ આચરણ અને વ્યવહાર કરવો તે અધર્મ છે,એટલુ જાણીને ચાલો જરુર શાંતિ મળશે. સમતા એટલે ગીતાની સ્થિરપ્રજ્ઞમા, ત્રિગુણાતીતતામા, સ્વધર્મમા, મહાવીરની વિતરાગતામા ,નિર્ગ્રંથતામા સમ્યક શ્રધ્ધામા , સમ્યક જ્ઞાનમા , અને સમ્યક ચારિત્રમા ,બુધ્ધની શીલ,સમાધી પ્રજ્ઞામા ,મૈત્રીમા અને કરૂણામા, અને વેદની બ્રહ્મ સ્વરુપતામા,અને ઉપનિષદની આત્માને જાણી આંતરિક રીતે શુધ્ધ થઇ આત્મામા સ્થિરતા એજ જ્ઞાન છે, એજ પુર્ણતા છે.જીવનમા જ્યા પુર્ણતા છે, ત્યાજ પરમ આનંદની સ્થીતી છે, ત્યાજ પોતાની જાતમા સ્થિરતા છે, પુર્ણ થવુ એટલે પરમ આનંદથી જીવન જીવવા માટે આંતરિક સાધાના કરી શુધ્ધ અને સ્થિર થવુ, એજ જીવનનો પાયો છે, પણ આજે આ બધુ જ હવામા ઉડી ગયુ છે,,અને રહી છે, માત્રને માત્ર ધર્મની પાખંડતા,પશ્ચિમમા બધી જ વ્યવસ્થાઓને તોડીને સમાજ વ્યવસ્થાના નવા નવા આયામો શોધાઇ રહ્યા છે, ને માનવ જાતને સુખી કરવાના પ્રયત્નો થઇ રહ્યા છે, તો બીજી તરફ પુર્વમા સનાતન ધર્મના નામે સમાજમા કલુષીત પ્રવૃતિને કારણે વ્યક્તી વેરાગ્ય લઇને સમાજનુ શોષણ કરી, રહસ્યવાદમા ખોટોને બેહુદો આનંદ બીજાને ભ્રમમા અને ભયમા નાખીને લઇ રહ્યા છે, જ્યા ભય અને ભ્રમ હોય ત્યા અધ્યાત્મને કે ધર્મને સ્થાન નથી, .ત્યાતો પાખંડતા હાજરા હજુર હોય છે,પશ્ચિમ પોતાની સારી સમૃધ્ધી પોતાની પાસે હોવા છતા આંતરિક રીતે ઉદાસ અને ચિંતા ગ્રસ્ત છે, કારણકે પદાર્થ કદી શાંતિ સુખ અને આનંદ આપી શકે જ નહી, માટે તે પરેશાન છે, અને જીવનનો આનંદ પદાર્થની પ્રાપ્તી ખુબજ હોવા છતા આનંદ લુટી શકતો નથી, કારણ કે પદાર્થમા આનંદ નથી, આનંદતો આત્મામા છે, તેઓને આંતરિક સાધના કરી આત્માને જાણી તેમા સ્થિર થવાનુ જ્ઞાન નથી,જયા વેદ અને ઉપનિષદ દ્વારા આત્માનુ જ્ઞાનપ્રાપ્ત કરવાની ચોક્કસ પધ્ધતી નક્કી થયેલી છે, અને તેમા સ્થિર થવાની આત્માનુ જ્ઞાન થાય છે, તેમા સ્થિર થવાની આખી સાધના પધ્ધતિ છે, ત્યા તેનુ આચરણ કરવાનુ સાવજ ભુલાય ગયુ છે. માટે બન્ને જગ્યાએ માણસો દુખી છે, ચિંતા ગ્રસ્ત છે, તનાવમા જ જીવન જીવે છે.અને જીવનને વેડફે છે, પુર્વ પોતાની પાસે વેદ અને ઉપનિષદનુ જ્ઞાન છે ,પણ પોતાની જ આંતરિક ખામીઓને કારણે અને ઉધો રસ્તો પકડાય ગયો છે, જેને કારણે ગરીબ છે, ને આંતરિક રીતે દુખી છે,તો પણ બાહ્ય રીતે શાંત દેખાય છે, પણ આંતરિક રીતે સુખ અને શાંતી શોધવા ખર્ચ કરીને પ્રેક્ષકની ગેલેરીમા સ્વર્ગ મળશે,સુખ મળશે તેની લાલસામા બેઠો છે, સ્વર્ગ છે, કે નહી તેની તેને ખબર નથી.પણ ટીકીટ તો ખરીદી છે,પશ્ચિમ સદાય ગતીમાન રહ્યુ છે, એનુ જીવન ગતી શીલ હતુ,અને છે, એટલે નવા નવા સાહસ કરીને નવા નવા સ્વાદ તો કર્યા અને તેના જુદા જુદા અનુભવો મેળવ્યા, એમાથી કાઇક પ્રાપ્ત પણ કર્યુ ,અને કાઇક ખોયુ પણ ખરુ પુર્વ સદાય નિષ્ક્રિય સ્થિર જ રહ્યુ છે,તે નિરંતર પોતાના બદલાવથી ભય અનુભવે છે,એમા જરાક પણ નવુ અને ગતીશીલતા આવે છે, તો કાંપે છે, કંપન અનુભવે છે, કે જો પરીવર્તન થશે તો પોતાની જે વિરાસત છે, ને આ વિરાસત દ્વારા ફુકી ફુકીને ધર્મને નામે લોકોનુ શોષણ કરવામા આવે છે,,એટલે પરિવર્તન થતા વિરાસત ચાલી તો નહી જાય ને તેનો ભય અનુભવે છે,આ ભયને કારણે આધ્યાત્મિક આવતા પરિવર્તંનતાને રોકે છે, અથવા નવા આયામોમા તેને ફિટ કરવા પ્રયત્ન કરે છે, હવે તેને પોતાને જ સદેહ થવા લાગ્યો છે,કે માણસને હવે ઝાઝો વખત ભ્રમ અને ભયમા રાખી શકાશે નહી જુસ્સાથી આધ્યાત્મિક માહીતીનુ ક્ષેત્ર આગળ વધી રહ્યુ છે, તેમ તેમ તેને લાગવા માડ્યુ છે, અને ભય અનુભવે છે,હવે ભય અને ભ્રમ ફેલાવી ને લોકોને દોવાનુ ઝાઝો વખત ચાલુ રહે તેમ લાગતુ નથી, જે જડપે વિજ્ઞાન આગળ વધી રહ્યુ છે, તે જોતા અસલામતી મહેસુસ થવા માંડી છે, આવતી પેઢીને સ્વર્ગની ટીકીટો આપવાનુ શક્ય બનવાનુ નથી,તે તેઓ સ્વીકારવા પણ માડ્યા છે,માણસ પણ જાણવા માડ્યો છે. કે યોગની સાધના કરી જીવનમા અહી જ જાતને જાણી જાતમા સ્થિર થઇને આનંદ પુર્વક જીવવુ એજ સ્વર્ગ છે, અને આત્માથી દુર બાહ્યા ચારોમા જીવવુ એજ ચિંતા તનાવ ગ્રસ્ત જીવવુ એજ નરક છે.

~ શ્રી નૂતન સૌરાષ્ટ્ર

જૈન તત્વમીમાંસા અનુસાર જેનું ત્રને કાળમાં અસ્તિત્વ હોય અને જે જાણવા યોગ્ય છે તે ને તત્વ કહે છે.તત્વ એટલે પદાર્થનું યથાવસ્થિત સ્વરૂપ અને દરેક પદાર્થને પોતાનું સ્વતંત્ર સ્વરૂપ હોય છે. જૈન તત્વ મીમાંસા એ સાત (તેના ઉપવર્ગીકરણ સાથે નવ)તત્વો પર આધારિત છે, તેને તત્વ કે નવ તત્વ તરીકે ઓળખાય છે. આના દ્વારા માનવ દુર્દશાનો ઉપાય તેનું સ્વરૂપ બતાવવાનો પ્રયત્ન કરવામાં આવ્યો છે.

પ્રથમ બે તત્વો તેમના નામ પ્રમાણે કોઈ પણ તત્વનું પ્રસ્થાપિત સ્વરૂપ બતાવે છે જીવ અને અજીવ.ત્રીજું તત્વ જીવ અને અજીવ તત્વના યોગથી નિર્માણ થાય છે. આને કારને કાર્મીક પુદગલો (શરીર) આત્મા પ્રદેશમાં વહે છે અને ચોંટી જાય છે અને કર્મ બની જાય છે જેને આશ્રવ કહે છે.

ચોથું તત્વ બંધ તત્વ છે જેને કારણે ચેતના તેના મૂળ આંતરિક ગુણને ઓળખી શકતી નથી.પાંચમું તત્વ સંવર તરીકે ઓળખાય છે આનો અર્થ નવા આવતા કર્મોને રોકવું એવો છે. જે સંયમ, યોગ્ય વર્તણૂક, આસ્થા અને જ્ઞાન દ્વારા મેળવી શકાય છે.

સંયમની તીવ્ર આરાધના કરવાથી પ્રાચીન કર્મોને બાળી શકાય છે આ ક્રિયા છઠ્ઠા તત્વ નિર્જરા હેઠળ આવે છે.જ્યારે જીવ કર્મ બંધન થી મુક્ત થાય છે ત્યારેતેની લક્ષ્ય પ્રાપ્તિ થાય છે. તે મોક્ષ મેળવે છે. આ સાતમું તત્વ મોક્ષ તત્વ છે.કર્મના ગુણ અનુસાર પ્રકારો છે જે છે પુણ્ય તત્વ અને પાપ તત્વ . આ નવ શ્રેણીઓને નવ તત્વ કહે છે જે સમગ્ર જૈન તત્વમીમાંસાનો પાયો છે. આત્માની મુક્તિ માટૅ આ નવતત્વનું જ્ઞાન હોવું જરૂરી છે.

જીવ

જૈનત્વના મતે આત્મા કે જીવનું શરીરે કે જેમાં તે રહે છે તેનાથી ભિન્ન સ્વતંત્ર અસ્તિત્વ છે. જીવના બે મુખ્ય ગુણ છે ચેતના અને ઉપયોગ (જ્ઞાન અને દર્શન- દ્રષ્ટીકોણ).અન્ય વ્યાખ્યા અનુસાર જે દ્વવ્યપ્રાણ અને ભાવપ્રાણને ધારણ કરે છે તે જીવ છે.

આત્મા કે જીવ ભલે જન્મ કે મૃત્યુનો અનુભવ કરે છે પણ ખરેખર ન તો તેનો નાશ થાય છે કે નતો તેને બનાવી શકાય છે. આત્માનું ક્ષીણ થવું કે જમ થવો એ માત્ર તેની એક સ્થિતી માંથી અન્ય સ્થિતીમાં પરિવર્તન પામવાના સંદર્ભે જ હોય છે.

અજીવ

જે ચૈતન્યથી રહિત જડ લક્ષણથી યુક્ત હોય છે. જેને સુખ દુઃખનો અનુભવ ન થાય તેને અજીવ તત્વ કહે છે. અજીવ તત્વ પાંચ પ્રકારના પદાર્થનો બનેલો છે. જે આ પ્રમાણે છેઃ

પુદગલ (પદાર્થ) - પુદગલનું ઘન, પ્રવાહી, વાયુ, શક્તિ, શૂક્ષ્મ કાર્મિક પદાર્થ, અને અતિ સૂક્ષ્મકે અત્યંત સૂક્ષ્મ પદાર્થો. કોઈ પણ વસ્તુના સૌથી સૂક્ષ્મ કણને પરમાણુ કહે છે. અવિભાજ્યતા અને શાશ્વતતા એ પરમાણુ કે પુદગલનો એક ગુણધર્મ છે. તેઓ અન્ય સાથે ભળે છે સ્થિતી બદલે છે પણ તેમનો મૂળ ગુણ તેજ રહે છે. જૈન દર્શન અનુસાર તેમનો નાશ જ કે નિર્માણ થઈ શકતું નથી.

ધર્મ-તત્વ (ગતિનું માધ્યમ) અને અધર્મ-તત્વ (સ્થિરતાનું માધ્યમ) - તેમને ધર્માસ્તિકાય અને અધર્માસ્તિકાય પણ કહે છે. આ નિયમો માત્ર જૈન તત્વ મીમાંસામાં જ જોવા મળે છે જે ગતિ અને સ્થિરતાના સિદ્ધાંતો દર્શાવે છે. આ તત્વો સંપૂર્ન વિશ્વમાં પ્રસરેલા છે. ધર્મ-તત્વ અને અધર્મ-તત્વ પોતે ગતિમામ્‌ કે સ્થિર હોતાં નથી તેઓ માત્ર અન્ય પદાર્થો આદિને તે સ્થિતિમાં લાવવા મદદ કરે છે. ધર્માસ્તિકાય વિના વિશ્વમાં ગતિ શક્ય નથે અને અધર્માસ્તિકાય વિના આ વિશ્વમાં સ્થિઅરતા શક્ય નથી.

આકાશ (જગ્યા) - આકાશ એ તે તત્વ છે જે આત્માઓ, પદાર્થો, ગતિ અને સ્થિરતાના કારકો અને સમય ને પોતાનામાં સમાવે છે. તે સર્વ વ્યાપી, અનંત અને અસંખ્યાતા આકાશ બિંદુઓનો બનેલો છે.

કાળ (સમય) - જૈનત્વ અનુસાર સમય અસ્તિત્વ ધરાવતી વસ્તુ છે અને બધી ક્રિયાઓ, પરિવર્તનઓ, ફરક તેના દ્વારા જ સંભવે છે જનત્વમાં સમયને પૈડા સથે સ્રખાવવામામ્‌ આવે છે જેમાં ૧૨ આરા હોય છે.

છ આરા ચડતા ક્રમના અને છ આરા ઉતરતા ક્રમના. સમયના અત્યંત મોટા એકમને સાગરોપમ કહેવાય છે. જન માન્યતા પ્રમાણે કાળ ચક્રના ઉતરતા અર્ધ ભાગમાં કાળ ની વૃદ્ધિ થતાં દુઃખોની વૃદ્ધિ થતી જાય છે અને ચઢતાં કાળમાં સુખ સમૃદ્ધિનો વધારો થતો જાય છે.

આશ્રવ

કર્મની આવકને આશ્રવ કહે છે. વિચાર, વાણી કે શરીરની ક્રિયાઓ દ્વારા થયેલ કંપન આદિને કારણે કાર્મિક કણો આત્મ પ્રદેશ પર લાગવાની ક્રિયા એ આશ્રવ છે. તત્વાર્થ સૂત્ર , ૬ઃ૧-૨ કહે છેઃશરીર, વાણી કે વિચાર (મગજ)ની ક્રિયાઓને યોગ કહે છે. આમના દ્વારા થતી ક્રિયાઓ કર્મ રજ ને આકર્ષે છે. કર્મ આવકની આ ક્રિયાને આશ્રવ કહે છે.

બંધ

કર્મ ત્યારે જ અસરકારક હોય છે યારે તેઓ ચેતના કે આત્મા સાથે બમ્ધાયેલા હોય છે. કર્મનું આત્મા કે ચેતના સાથે બંધાવવું તેને બંધ કહે છે. જો કે યોગ કે મન વચન અને કાયાની ક્રિયાઓ માત્ર આ બંધ નિર્માણ નથી કરતી. કર્મ બંધ થવાના ઘણાં કારકો માંથી એક મુખ્ય કાર્ય છેઃ આસક્તિ. આત્મા ની આસક્તિ કે મોહના ચીકણા સ્વરૂપને કારણે કર્મ તેને અક્ષરસઃ ચોંટી જાય છે.

પાપ અને પુણ્ય

ઘણાં ગ્રંથોમાં પુણ્ય અને પાપ ને મૂળભૂત તત્વ માનવામાં આવે છે. પતંતુ તત્વાર્થ સૂત્ર અનુસાર માત્ર સાત તત્વો ગણવામાં આવે છે કેમકે પુણ્ય અને પાપ તત્વો આશ્રવ અને બંધ તત્વમાં શામિલ હોય છે. પાપ અને પુણ્ય તત્વના ફરી બે પ્રકાર પડે છેઃ દ્રવ્ય અને ભાવ.

સંવર

સંવર એટલે આવતા કર્મોને રોકવા. આત્મ જ્ઞાન કે મુક્તિ તરફ જતા માર્ગનો પહેલો પગથિયું એ છે કે તે દરેક વહેણ કે જ્યાંથી કર્મની આવક થાય છે તેને આટકાવવા જેથી નવા કર્મો ન બંધાય. કર્મ ને આવતા અટકાવવાની આ ક્રિયાને સંવર કહે છે. સંવરઆ બે પ્રકાર છેઃ ભાવ સંવર જેનો સમ્બંધ માનસિક જીવન કે આધ્યાત્મીક જીવન સાથે છે, અને દ્રવ્ય સંવર જેનો સંબંધ કાર્મિક કણોને દૂર કરવા સાથે છે. આ સંવર કે ક્ર્‌મોને આવતા રોકવાની ક્રિયા બે રીતે થઈ શકે છે એક સ્વ-નિયંત્રણ અને આસક્તિથી મુક્તિ. ચખાણ કે પ્રતિજ્ઞા કરી, જતના (સાવચેતી)રાખી, સ્વ પર નિયંત્રણ રાખી, દસ ધર્મનું પાલન કરતા, ધ્યાન અને ભૂખ તરસ અને અન્ય આસક્તિ જેવી વસ્તુ ઓ પર વિજય મેળવીને નવા આવતાં કર્મો રોકી શકાય છે.

નિર્જરા

આત્મા પ્રદેશ પર પહેલે થી જમા થયેલા કર્મોથી મુક્ત થવાની ક્રિયા એટલે નિર્જરા. નિર્થરા પણ બે પ્રકારની હોય છે ભાવ નિર્જરા- કમ્રને દૂર કરવા અને દ્રવ્ય નિર્જરા- કાર્મિક કણોને દૂર કરવા.જ્યારે લાગેલા કર્મોનું ફળ ભોગવાઈ જાય છે ત્યારે બંધાયેલા કર્મો પ્રાકૃતિક રીતે પૂરા થઈ જાય છે કે નાશ પામે છે. આમ કરવા માટે કાંઈ કરવાને જરૂર હોતી નથી. બાકીના કર્મોને તપશ્ચર્યા કરીને બાળવા પડે છે. આ ક્રિયાને અવિપાક નિર્જરા કહે છે.એવી સમજણ અપાય છે કે આત્મા આરિસા જેવી છે. જેમ આરીસા ઉપર ધૂળ લાગેલી હોય તો તેમા પ્રતિબિંબ ઝાંખુ દેખાય છે તેમ આત્મા પર કર્મ રૂપે ધૂળ લાગતાં સ્વ સ્વરૂપને સ્પષ્ટ જોઈ શકાતું નથી. આવી કર્મ ધૂળ દૂર થતાં આત્માનું ખરું સ્વરૂપ ઓળખે શકાય છે. અને મોક્ષ પ્રાપ્તિ કરી શકાય છે.

મોક્ષ

મોક્ષ નો અર્થ છે આત્માની મુક્તિ કે નિવૃત્તિ. આ આત્માની એક આદર્શ સ્થિતિ છે.કે કર્મ બંધનોથી, સંસારથી, જન્મ મરણના ચક્રથી સંપૂર્ણતઃ મુક્ત છે.આવા મુક્તિ પામેલ આત્માને અનંત જ્ઞાન, અનંત દર્શન અને અનંત ચરિત્ર હોય છે.આવા આત્માઓને સિદ્ધ કે પરમાત્મા કહેવાય છે. જૈનત્વના મતે મોક્ષ પ્રાપ્તિ એ કોઈ પણ આત્માનું ઉચ્ચત્તમ ધ્યેય છે તે મેળવવા સૌ આત્મા પ્રયત્નશીલ હોવો જોઈએ છે. ખરેખરતો આત્માનું તો જ એક માત્ર ધ્યેય હોવું જોઈએ કેમકે અન્ય સૌ ધ્યેય એ આત્માના મૂળ ગુણથી વિપરિત હોય છે. સાચી શ્રદ્ધા, જ્ઞાન અને પ્રયત્ન દ્વારા કોઈ પણ આત્મા તે સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરી શકે છે. આજ કારણે જૈનત્વને મોક્ષમાર્ગ પણ કહે છે.જીવની એક ગતી કે પરાકાષ્ઠા એ મોક્ષ છે, દુનીયાના દરેક ધર્મ એ મોક્ષનો ઉલ્લેખ કરેલ છે આત્મા કે જીવ એ ઇશ્વરનો એક અંશ જ છે.

~ શ્રી નૂતન સૌરાષ્ટ્ર

ત્રેવીસમા તિર્થંકર પ્રભુ પાર્શ્વનાથનો મૈત્રી ભાવ મરુભૂતિના પ્રથમ ભવથી પ્રભુપાર્શ્વના અંતિમ ભવ સુધી વર્ધમાન રહ્યો. સતત વૃદ્ધિ પામતો હતો. પ્રતિપક્ષે કમઠનો શત્રુ ભાવ હતો. મૈત્રીભાવ અને શત્રુભાવ વચ્ચેનું આ દ્વંધ સરસ બોધ પ્રસ્તુત કરે છે કે, મૈત્રીભાવ જ્યારે ચરમને સ્પર્શ્યુ ત્યારે કમઠનો શત્રુભાવ શૂન્ય થયો. વિશેષમાં પ્રભુ પાર્શ્વના આઠમા ભવમાં વાત્સલ્ય ભાવનો અનંત સાગર ઘૂઘવવા લાગ્યો. માત્ર આ દ્રશ્ય જગત નહીં, સમગ્ર લોક, બ્રહ્માંડના સર્વે જીવોનું કલ્યાણ કરું, સાચા સુખની પ્રાપ્તિ કરાવું એવી પરમ ભાવનાનો ઉપરોક્ત મૈત્રીભાવ સાથે સંગમ થયો, જેનું સૌંદર્ય અવર્ણનીય હતું. વાત્સલ્યના આ ભાવે તિર્થંકર પદનું રત્ન આવ્યું તો મૈત્રીભાવના પ્રભાવથી કમઠનો શત્રુભાવ સાવ શૂન્ય બન્યો. ગુણ, સ્થાન, પદ આદિના પરિપ્રેક્ષ્યમાં સર્વે તિર્થંકર દિગવંતો સમાન છે છતાં કલ્પના કરીએ કે તિર્થંકર ભગવંતોના આત્મિક વૈભવમાં તરતમતા છે. તો પ્રશ્ન થશે કે જ્યાં ન્યૂનતા છે ત્યાં પૂર્ણ સ્વરૂપ કેવી રીતે સંભવી શકે ? કર્મનો ઉદય હશે તો સંસાર પરિભ્રમણ પણ ગતિમાન હશે એ સત્ય પણ વિદિત કર્યું હતું કે શ્રી તિર્થંકર ભગવાન સંસાર પરિભ્રમણથી પૂર્ણરૂપે મુક્ત થયા છે, જે સ્પષ્ટ કરે છે કે સંસાર પરિભ્રમણના કારણ રૂપ કર્મનો ઉદય હોય જ ન શકે. આ સત્ય દર્શાવે છે કે સર્વે તિર્થંકર ભગવંતો પૂર્ણરૂપ સમાન છે. પ્રભુપાર્શ્વથનો મહિમા, પશુ, પ્રભાવ અદ્વિતીય છે. વર્તમાન કાળે તેઓના ૧,૦૦૮ નામ ઉપલબ્ધ છે.

જગતના વિશાલ ફલક પર પ્રભુપાર્શ્વના સૌથી વધુ તીર્થો છે. શ્રી શંખેશ્વરજી, નાગેશ્વરજી, જીરાવાલા, નાકોડાજી આદિ અનેક તીર્થોમાં પ્રભુપાર્શ્વનો મહિમા છવાયેલો છે. પ્રાકૃત, સંસ્કૃત, ગુજરાતી આદિ અનેક ભાષામાં તેઓના સ્તોત્ર, સાહિત્ય, કથાનક રચાયેલા છે. અત્યંત પાવન એવા શ્રી ઉવસગ્ઘરમ્‌ સ્તોત્ર તથા શ્રી કલ્યાણ મંદિર સ્તોત્રમાં તેમની સ્તવના કરવામાં આવી છે. પ્રભુ પાર્શ્વના આ મહિમાના મૂળમાં કયુ કારણ છે તેનો સંવાદ કરીએ.કર્મવિજ્ઞાનના સંવાદ અંતર્ગત આઠ મૂળભૂત કર્મો તથા એકસો અઠ્ઠાવન પેટા વિભાગ વિશે સુંદર વિચારણા કરી હતી. કર્મ સંસાર પરિભ્રમણનું મૂળભૂત કારણ છે. આ અપેક્ષાએ જે કર્મનું પરિણામ શુભ, સુંદર છે એવા કર્મોને પણ સંસાર પરિભ્રમણના કારણ રૂપે જૈન દર્શન પ્રસ્તુત કરે છે. સંસારથી મુક્ત થવા માટે આ શુભકર્મોને પણ શૂન્ય કરવા આવશ્યક છે. છતાં ક્યારેક તે શુભકર્મો અંતર્ગત કેટલાક કર્મો, આત્માના અભ્યુદયનું કારણ બની શકે છે.

આ શુભ કર્મો અપેક્ષાએ આત્માનું ઉત્થાન પણ કરશે અને સ્વંય વિલીન પણ થઈ જશે. દ્રષ્ટાંત દ્વારા સમજીએ વધુ પડતા આહારથી ક્યારેક અજીર્ણ, અપચાની બીમારી થાય છે. આ સમયે ઔષધરૂપે દીવેલ, હરડે આદિનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. પ્રશ્ન થાય કે, વધુ પડતા આહાર આદિથી આવી શારીરિક બેચેની થઈ છે તો શા માટે દીવેલ આદિ ગ્રહણ કરી બેચેની વધારવી? ઉત્તર એ છે કે રેચક પદાર્થો, જઠર શુદ્ધિ તો કરે જ છે, સંગાથે સ્વયંની પણ નિકાશ થઈ જાય છે. તે દીવેલ આદિથી મુક્ત થવા અન્ય કોઈ પદાર્થ અથવા ઔષધની આવશ્યક્તા થતી નથી. આમ અપચા, અજીર્ણ આદિનો ઉપચાર થાય છે અને રેચક પદાર્થથી પણ મુક્ત થઈ જવાય છે. તે પ્રમાણે જ આવા કેટલાંક શુભ કર્મો, અન્ય કર્મોથી આત્માને મુક્ત કરે છે, સાથે સાથે તે શુભ કર્મો પણ છે. આત્મા સંસાર પરિભ્રમણથી મુક્ત થાય છે. પ્રભુપાર્શ્વનો પ્રચંડ મહિમા, યશ, પ્રભાવના મૂળમાં આવું જ કોઈક શુભ કર્મ કારણભૂત છે. જે યશનામ કર્મરૂપે પરિચય પામ્યું છે તે સમજવા નમ્ર પ્રયાસ કરીએ.કર્મના મૂળભૂત બે પ્રકાર છે. ઘાતી કર્મ અને અઘાતી કર્મ. આત્માના અનંત જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર આદિ ગુણનો ઘાત કરનાર કર્મને ઘાતી કર્મો કહેવાય છે. જે જ્ઞાનવરણિય, દર્શનાવરણિય, મોહનીય અને અંતરાય કર્મના નામે પ્રસ્તુત થયા છે. તો પુદગલના સ્વરૂપને પ્રભાવિત કરતાં કર્મોને આઘાતી કર્મો કહેવાય છે, જે નામ, ગોત્ર, વેદનીય અને આયુષ્ય કર્મ રૂપે પ્રસ્તુત થયા છે. ઘાતી કર્મો માત્ર ને માત્ર અશુભ હોય છે જ્યારે આઘાતી કર્મોના શુભ અને અશુભ ઉભય પ્રકાર પ્રસ્તુત થયા છે. સુસ્વર નામકર્મ, તિર્થંકર નામકર્મ, યશ નામકર્મ, ઉચ્ચ ગોત્ર, દેવ અને મનુષ્ય ગતિનું આયુષ્ય તથા શાતા વેદનીય આદિ અઘાતી કર્મોની શુભ પ્રકૃતિ છે.

આ પેટા પ્રકૃત્તિ અંતર્ગત પ્રભુ પાર્શ્વનું તિર્થંકર નામ કર્મ તો અતિ ઉચ્ચ પ્રકારનું હતું જ. સંગાથે યશનામ કર્મ તો એવી ઉચ્ચ સપાટીને ર્શ્પશ્યું હતું જેના પ્રભાવથી પ્રભુ પાશ્વનો મહિમા, યશ આદિ ચરમને ર્શ્પર્શ્યા હતા. આવું યશ નામ કર્મ પ્રભુ એ કયા પરિબળથી ઉપાર્જન કર્યું તેની વિચારણા કરીએ.પ્રભુ દસમા ભવમાં શ્રી પાર્શ્વરૂપે હતા. તે પૂર્વેના ભવમાં એટલે કે મરુભૂમિના પ્રથમ ભવથી પ્રારંભ કરીને નવમા ભવમાં દેવ સ્વરૂપે હતા. આ દેવોએ કેટલાક આચાર, જેને જૈન પરિભાષામાં કલ્પ કહેવાય છે, તે પાળવાના હોય છે. આ કારણથી તે દેવોને કલ્પોપન્ન દેવ કહેવાય છે. શ્રી તિર્થંકર ભગવંતના ચ્યવન, જન્મદીક્ષા, કૈવલ્ય જ્ઞાાન પ્રાપ્તિ તથા નિર્વાણ આદિ કલ્યાણક પ્રસંગમાં આ કલ્પોપન્ન દેવોએ ઉપસ્થિત થવાનું હોય છે. આ આચાર કેટલાક દેવો માત્ર વ્યવહારથી પાળે છે, કેટલાક આગ્રહને વશ થઇને પાળે છે તો કેટલાક દેવો સ્વંય ભક્તિયોગથી પાળે છે. પ્રભુ પાર્શ્વનાથનો આત્મા કલ્યાણકના આવા ઉત્સવોમાં હૃદયના ચરમ આનંદ અને ભક્તિથી સંલગ્ન થયો હતો. આવા માત્ર એક, બે નહીં, પાંચસો કલ્યાણકના આવા મહોત્સવમાં તેઓ સ્વંય પધારી ભક્તિયોગમાં પૂર્ણ સ્વરૂપે ખોવાઈ ગયા હતા. અને તે ભક્તિના પ્રભાવથી પ્રભુના આત્માએ, ઉત્કૃષ્ટ એવા યશનામ કર્મને ઉપાર્જન કર્યું. પરિણામે પ્રભુ પાશ્વનાથનાં અંતિમ ભવમાં તેઓનો યશ ચોમેર છવાયો. પ્રભુનું નામ, સ્મરણ, પ્રતિમા અને પૂજન કરવા માત્રથી અશુભ વિચાર, અશુભ યોગ દૂર થઈ જાય, શુભનું સર્જન થાય, અસાધ્ય સાધ્ય બને એવો પ્રભાવ પ્રસર્યો. આ પાંચસો કલ્યાણકનું સમીકરણ શું હતું તેનો પણ વિસ્તાર જૈન કથાનકમાં કરવામાં આવ્યો છે.

પ્રભુના આત્માએ આ ભરતક્ષેત્રના વર્તમાન ચોવીસ તીર્થંકર ભગવાન અંતર્ગત તેરમા શ્રી વિમલનાથથી પ્રારંભ કરીને બાવીસમા શ્રી નેમનાથ પ્રભુ સુધીના દસ તીર્થંકર ભગવાનના ઉપરોક્ત ચ્યવન, જન્મ આદિ પાંચ કલ્યાણકના પરિપ્રેક્ષ્યમાં પચાસ કલ્યાણક ઉત્સવમાં ચરમ ભક્તિયોગને સાધ્યો. આવા પાંચ ભરતક્ષેત્ર અને પાંચ ઐરાવત ક્ષેત્ર આ માનવ લોકમાં છે. આ સર્વે ક્ષેત્રોના દસ તીર્થંકર ભગવાનની અપેક્ષાએ પચાસ કલ્યાણકનું સમીકરણ દસ ક્ષેત્રો પ્રમાણે ધ્યાનમાં લેતા પાંચસો કલ્યાણક મહોત્સવમાં પ્રભુ પાર્શ્વના આત્માએ મન, વચન અને કાયાના સર્વશ્રેષ્ઠ ભાવ સાથે ભક્તિ કરી. દેવ ગતિના ભૌતિક સુખને પ્રભુએ ગૌણ કર્યા અને આવા શ્રેષ્ઠ કક્ષાના ભક્તિ યોગના સામર્થ્યથી ઉત્કૃષ્ટ એવુ યશનામ કર્મ ઉપાર્જન કર્યું, જે પ્રભુપાર્શ્વના અંતિમ ભવમાં ઉદયમાં આવ્યું અને ચોમેર પ્રભુનો યશ છવાયો. પ્રભુ સર્વ કર્મથી મુક્ત થયા છે તો આ યશનામ કર્મનો પ્રભાવ વર્તમાન કાળે પણ કેવી રીતે અનુભવી શકાય એવો પ્રશ્ન અવશ્ય થશે. તો એનો ઉત્તર એ છે કે સુગંધથી પ્રચૂર જળનો છંટકાવ ચોમેર કર્યો હોય તો તે ક્ષેત્રનું પર્યાવરણ સુગંધી થશે તે સુગંધી જળનું બાષ્પિભવન થઈ જશે તો પણ જેમ સુગંધ દીર્ધકાળ સુુધી પ્રસરાયેલી રહેશે તેમ પ્રભુકર્મનો પૂર્ણ ક્ષય કરી મુક્ત સ્વરૂપ પામ્યા ત્યારે પરમ યશના કારણ રૂપ યશનામ કર્મ શૂન્ય થવા છતાં તેનો પ્રભાવ છવાયેલો રહે તેમાં આશ્વર્ય નથી.કર્મવિજ્ઞાન તેના કારણ રૂપ કષાય, નોકષાયના સંવાદ અંતર્ગત પ્રભુ પાર્શ્વ ચરિત્રને મધ્યમાં સ્થાપી શ્રી તીર્થંકર નામકર્મ અને યશનામ કર્મની વિચારણા કરી. આવા પ્રભુની ગુણસ્તવના કરી આપણું શ્રેય સાધીએ એ આ અધ્યાયનો સંદેશ છે.

~ શ્રી નૂતન સૌરાષ્ટ્ર

કેશોદ,તા.૧૩

કેશોદના અજાબ ગામે આવેલ સંત શ્રી કેશવ કલીમલહારી બાપુની પુણ્યતિથિ નિમિત્તે ભજન ભોજન ભકિત સાથે મોટી સંખ્યામાં ભાવિકોની ઉપસ્થિતિમાં ઉજવણી કરવામાં આવી હતી જૂનાગઢ જિલ્લાની પવિત્ર અને પાવનકારી ધરતી ઉપર અનેક સાધુ-સંતો અને જતી સતીના બેસણા હોવાની લોક માન્યતા છે ત્યારે ગરવા ગિરનારની છાયામાં વસેલા શેરગઢ અને અજાબ ગામની પવિત્ર ભૂમિ ઉપર બંને ગામોની સીમ વિસ્તારમાં વિક્રમ સવંત ૧૯૪૭માં સંત શ્રી કેશવ કલીમલહારી બાપુએ આશ્રમ બાંધી અલખની ધુણી ધખાવી પ્રભુ ભક્તિમાં લીન બની પોતાની કર્મભૂમિ બનાવી જેમ જેમ વર્ષો પસાર થતા ગયા તેમ પૂજ્ય બાપુના સેવક ગણમા બહોળી સંખ્યામાં વધારો થતો ગયો પૂજ્ય બાપુએ આજીવન મોનવ્રત પાળી પ્રભુ ભક્તિ કરી તેમના સેવકોને સત્યના માર્ગે લઈ જવા માટે અથાગ પ્રયત્નો કર્યા હતા વિક્રમ સવંત ૧૯૮૨માં પુજ્ય બાપુ બ્રહ્મલીન થયા ત્યારથી તેમના સેવકો દ્વારા આશ્રમ ખાતે બાપુની પુણ્યતિથિ ધામધૂમપૂર્વક ઊજવવામાં આવે છે બાપુની ૩૭ મી પુણ્યતિથિ નિમિત્તે વિષ્ણુયાગ યજ્ઞ તેમજ ભવ્ય લોક મેળાનું આયોજન કરવામાં આવેલ બહોળી સંખ્યામાં જુનાગઢ રાજકોટ સહિત આજુબાજુના વિસ્તારના પુજય બાપુના સેવક ગણો ઉમટી પડ્યા હતા આઠ થી દશ હજાર લોકોએ ઉપસ્થિત રહી મહાપ્રસાદ લઇ ભક્તિભાવ સાથે ધન્યતા અનુભવ્યાનો અહેસાસ માણ્યો હતો રંગે સંગે પુજ્ય બાપુની ૩૭ મી પુણ્ય તિથીની ઉજવણી કરવામાં આવી હતી કાર્યક્રમને સફળ બનાવવા આશ્રમના સ્વયં સેવકોએ ભારે જહેમત ઊઠાવી હતી

~ શ્રી નૂતન સૌરાષ્ટ્ર

ભારતિય સંસ્કૃતિનો માનવ જીવન પ્રત્યેનો દૃષ્ટિકોણ હમેશા ત્યાગ પુર્વક ભોગની દૃષ્ટિનો રહેલ છે, એટલે કે માણસ સંસારમા નિર્લેપ, અસંગ અલિપ્ત એવા અંતરના નિષ્કામ અને અનાસક્ત ભાવમા સ્થિર થઇને સંસારમા કર્તૃત્વ રહીત થઇને રહે, અને સંસારનો ઉપયોગ કરે,પણ સંસારનો ઉપભોગ હરગીજ કરે જ નહી, એટલે કે આસક્તી, મોહ,રાગ, દ્વેશ તૃષ્ણા અને અહંકાર યુક્ત જીવનથી મુક્ત રહે તે આદર્શને જ સત્ય સ્વરુપ ધર્મે સ્વીકાર કરેલ છે, જ્યા આવુ આચરણ નથી, ત્યા સત્ય સ્વરુપ ધર્મ હાજર નથી,એટલુ બરાબર જાણો,માનવ જીવનમા સકામ અને કર્તૃત્વ એવા અંતરના ભાવ સાથે કર્મ કરતા જ રહેવુ અને નિષ્કામ, અનાસક્ત, કર્તૃત્વ રહીત અને અહંકારથી મુક્ત થઈને આવા અંતરના ભાવ સાથે કર્મ કરતા રહેવુ તેમા આભ અને જમીનનો તફાવત છે, પહેલામા દુઃખ ચિંતા અને તનાવમા ડુબાડી રાખે છે, જ્યારે બીજામા જીવનમા પરમ આનંદ અને પરમ શાંતી સમગ્ર જીવનમા પ્રદાન કરે છે,માણસે નિષ્કામ, અનાસક્ત અને કતૃત્વ રહીત અને અહંકારથી મુક્ત થઈને અંતરના આવા ભાવને સાથે રાખીને જ જીવન જીવવુ અને આવા અંતરના ભાવ સાથે કર્મ કરવા તેમજ ભારતીય શાસ્ત્રોએ વિચારો રજુ કરેલા છે, કોઇ પણ શાસ્ત્રે અહંકાર યુક્ત, રાગ દ્વેશ અને લાભ અને લોભની પુર્તી સાથે જીવન જીવવા કહ્યુ જ નથી,આ પ્રકારના શાસ્ત્રમા ભગવત ગીતા અને કપીલ મનિનુ સાંખ્ય દર્શન શિરોમાન્ય ઉચામા ઉચુ ઉત્તમોત્તમ શાસ્ત્ર છે, આ બન્ને શાસ્ત્રોને આજના ધાર્મિકોએ અને ત્યાગીઓએ મન , બુદ્ધિ અને વાસનાને શુધ્ધ, સ્થિર અને નિયંત્રિત કરીને ગીતાને કે સાંખ્યને શુધ્ધ મનથી જાણી કે સમજી શક્યા નથી, પરીણામે આજે ધર્મ ધર્માત્માઓ અને ત્યાગીઓ પણ કામના વાસના અને અહંકાર ગ્રસ્ત છે, અને લાભ અને લોભની પુર્તી માટેની નિરંતર દોડ હોય છે, અને તેમના મન બુધ્ધી અને વાસના શુધ્ધ અને પવીત્ર હોતા જ નથી, તે આજની સત્ય હકીકત છે.

ખરે ખર ધર્મ એટલે માણસે પોતાના અદ્વેતમાથી નિવૃત થઈને, દ્વેતમા સ્થીર થઇને શુન્યમા સ્થિર થઈને જીવન જીવવુ એનુ નામ ધર્મ છે, હમેશા સુક્ષ્મમાંજ શક્તિ હોય છે,અને શુન્યમા જ પરમ શક્તિ હોય છે આ વૈજ્ઞાનિક સત્ય છે, એટલે જ આધ્યાત્મ નિરંતર કહે છે, કે શુન્યમા જ સત્યની અનુભુતી શક્ય બને છે, એટલે આવી શુન્યની પરમ શક્તીમા સ્થિર થઈને જીવન જીવવુ એજ જીવન જીવવાની સાચી રીત છે.એટલે જ આધ્યાત્મ નિરંતર કહે છે કે નિષ્કામતા, અનાસક્તતા. કર્તૃત્વ રહીતતા , અહંકારથી મુક્ત અને રાગ દ્વેષ છોડીને, સમતાપુર્વક જીવન જીવવુ એજ સત્ય ધર્મનુ આચરણ છે, આનાથી વિરુધ્ધ જે કાઇ આચરણ છે, તે અધર્મ છે, આ વાત ગીતા,સાંખ્ય દર્શન, ધમ્મપદ, તાઓ ઉપનિષદ, મહાવીર વાણી, ઉપનિષદો અને વેદોએ સ્પષ્ટ કહેલ છે, પણ તેનુ ત્યાગીઓએ માનવુ જ નથી,આજના ત્યાગીઓને અહંકારમા,કામનામા અને વાસનામા જ જીવવુ છે,અને જ્યા પણ મનમા અહંકાર, હુ કાઇક છુ, એવો અંતરમા ભાવ ભરેલો છે, તેજ અજ્ઞાનની નિશાની છે, આવા ત્યાગીઓના સમાજ ધર્મનુ ધડતર કરે છે, જેથી આંધળો આંધળાને દોરે છે, તેવો તાસીરો એટલે જ આજનો ધર્મ,ભગવત ગીતાના સત્ય સ્વરુપ જ્ઞાને અને સાંખ્ય દર્શને સદીઓથી માનવ જીવનને પ્રભાવીત કર્યુ છે, ભગવત ગીતાનો આખો આધાર ઉપનિષદો પર છે એટલે જ કહેવાય છે, કે કૃષ્ણ ભગવાને ઉપનિષદોને દોહીને તેનુ અમૃત રુપી દુધ માનવ જાત માટે રજુ કરેલ છે,તેનુ નામ ગીતા છે. ગીતાએ માનવ જાતને નિષ્કામતામા, કર્તૃત્વ રહિતતામા , અનાસક્તિમા અને ,અહંકાર રહિતતાના અંતરના ભાવમા સ્થિર થઈને જીંદગી ભર વાસના, કામના, ઇચ્છા, તૃષ્ણા,સ્વાર્થ લાભ અને લોભ વગેરે છોડી ને કર્તૃત્વ રહીત થઇને કર્મ કરતા જ રહેવાની સ્પષ્ટ શીખ આપેલ છે,તેનો આજના ત્યાગીઓએ સ્વીકાર કરેલ નથી, જેથી સમાજમા પણ તેનો સ્વીકર નથી. જેથી માનવ જીવન તનાવ ગ્રસ્ત છે,એટલે કે માણસે જીદગી ભર કર્તૃત્વ રહીત થઈ કર્મ તો કરવાના જ છે, પણ ફળની આશા અપેક્ષા અને વાસના છોડી ને કર્મ આવા અંતરના ભાવ સાથે કરતા જ રહેવાનુ છે, ગીતાએ સ્પષ્ટ કહ્યુ છે, અને આ રીતે સંસારમા પોતાની પરમ ચેતનામા સ્થિર થઈને જાગૃતિ પુર્વક જીવન જીવવાનુ છે,એવુ જીવન જ પરમ શાંતિ અને આનંદદાયક છે.ગીતાએ ક્યાય પણ સંસાર છોડી ને ભાગેડુ જીવન જીવવાની વાત કરી જ નથી, તેને બદલે આજે ઘરબાર છોડીને નિષ્કર્મણતામા સ્થિર થઈને માગીને ખાવુ જીવનમા કર્મ જ કરવુ નહી, અને બ્રહ્મને પામવાની જોરદાર લહેર ધર્મમા આજે ચાલે છે, એટલે ઘરબાર છોડી બ્રહ્મને પ્રાપ્ત કરવા માટે ચારે કોર ટોળા ધુમી રહ્યા છે,માગીને જીવન ગુજારે છે, આવા ત્યાગીઓના ટોળા માથી કોઇને પણ બ્રહ્મની અંતરમાથી અનુભુતી થયાનો એક પણ દાખલો નથી,તે સત્ય છે,આ ત્યાગીઓની ટોળીને એટલી પણ ખબર જ નથી, કે બ્રહ્મ તો માત્ર ને માત્ર બ્રહ્મ ને પ્રાપ્ત કરવાની વાસના .કામના, ઇચ્છા અપેક્ષા તૃષ્ણા અને અહંકાર વગેરે મનમા ન હોય અને તેનાથી મન સર્વથા સર્વરીતે અને સપુર્ણ પણે મુક્ત હોય એટલે કે ટોટલી નિર્વિચારમા, અમનમા, પોતાની પ્રજ્ઞામા અને શુન્યમા સ્થિર હોય તો જ તો જ બ્રહ્મની અનુભુતી અંતરમાથી થાય છે, અને બ્રહ્મ સ્વરૂપ બની જીવન જીવી શકાય છે, આ છે, ગીતાનુ અને કપીલ મુનિનુ સ્પષ્ટ કહેવુ છે,આજના ત્યાગી ઓને ગીતાના જ્ઞાનનુ અનુસરણ જ કરવુ જ નથી, ને બ્રહ્મની અનુભુતી કરવી છે, તે આ સૃષ્ટિમા શક્ય જ નથી,એટલુ પણ તેઓ જાણતા નથી, બ્રહ્મને જાણવા અનુભુતી કરવા પાંડીત્યની જરુર નથી, પણ શુન્યમા અને પ્રજ્ઞામા સ્થિર થવાની જરૂર છે,આજે તો નિષ્કર્મણતા એટલે કે કોઇપણ જાતનુ કર્મ જીવનમા કર્મ કરવુ જ નહી, ને સંસાર છોડી જંગલમા રહી ફ્ળ ફુલ ખાયને જીવન જીવવુ અથવા માગીને જીવન જીવવુ તેવી આજે ધર્મમા હવા ચાલે છે,અને જરાક ઘરબાર છોડે અને વૃતિઓ છોડે નહી તેઓ ત્યાગી ગણાય છે,આવા અહંકારીઓ પુજાય છે, જેથી તેઓનો અહંકાર ફાલીને ફુલીને ફાળકો થાય છે, જે આપણે તેના વર્તન અને વ્યવહારો પરથી જોઇ શકાય છે, અનુભવી શકાય છે,આ જગતમા બ્રહ્મ જ સત્ય છે, અને જગત તો મિથ્યા છે, આ પ્રકારનો જોરદાર પ્રચાર ચાલે છે, જેથી કર્મ માત્ર પરથી ત્યાગીઓએ મોઢુ જ ફેરવી લીધેલ છે, તે આજના ધર્મની તાસીર છે,આવા બેહુદા વર્તનને ઉપનિષદોનો, વેદોનો અને વેદાંતનુ તાત્પર્ય છે, અને આધ્યાત્મ આવા,અકર્મણતામા સ્થિર થવુ એમ જ કહેલ છે, એમ તેઓ સમજે છે, અને માને છે આથી અહંકાર અને રાગદ્વેષયુક્ત જીવન જીવે છે, આ ભુલ ભરેલી અને ભ્રમમા નાખનારી હકિકત છે,આવુ ક્યાય વેદમા કે કે ઉપનિષદમા નથી તે સત્ય છે,એટલે સંસાર છોડો ભગવા પહેરો અને કોઇ કામ કરો જ નહી, આ વિચાર દ્વારા જ બ્રહ્મને પ્રાપ્ત કરી શકાય છે તેવુ ત્યાગીઓ સ્પષ્ટપણે માને છે, અને તે પ્રમાણે જ જીવન જીવે છે,આ રીતે તે જીવન જીવતા કોઇને આજ સુધીમા બ્રહ્મની અનુભુતી કે જ્ઞાન પ્રાપ્ત થયાનો દાખલો નથી,તે સત્ય છે,આ દુનીયામા જેઓ સત્ય ધર્મના ખરેખર ઉપાસકો છે, જેઓ પરમ જ્ઞાનમા સ્થિર છે, જેમણે સત્ય ધર્મને જાણ્યો છે,અનુભવ્યો છે,અને તે પ્રમાણે વિવેક સાથે જીવન જીવ્યા છે.

~ શ્રી નૂતન સૌરાષ્ટ્ર

આ જગતમા જ્ઞાન જેવી પવિત્ર અને શુધ્ધ ચીજ જગતમા બીજી નથી. જ્ઞાન એજ મુક્તિદાતા છે, જ્ઞાન એજ જીવનની પુર્ણ સ્વતંત્રતા છે, અને જ્ઞાનમા સ્થિરતા એજ પુરે પુરી પુર્ણતાની માનવની સ્થિતિ છે,આવુ શુધ્ધ જ્ઞાન જીવનમા જ છુપાયેલ છે,આત્મામા જ છે, આત્મા જ જ્ઞાન સ્વરુપ છે.અને માનવ આત્મા સ્વરુપ છે એટલે કે જ્ઞાન મળેલુ જ છે, જ્ઞાન મેળવવાનુ નથી, તેને માત્ર અંતરમાથી ઉજાગર કરવાનુ છે,એટલે જ્ઞાનને ઉજાગર કરવા કોઇ જીવનમા પ્રક્રિયા હોઇ શકે જ નહી, પણ સ્થિર અને શુધ્ધ થવાનુ અને સ્વભાવમા સ્થિર થવાથી જ્ઞાન ઉજાગર થવુ તે જીવનમા બનતી એક સાવ જ સ્વાભાવિક ધટના જ હોય છે, જે ભગવાન બુધ્ધના જીવનમા ઘટી છે,આપણે ત્યા જ્ઞાનની પ્રાપ્તિને માટે વિવિધ પ્રકારની અનેક સાધના પધ્ધતિઓ છે,અને સાધના કરવામા આવે છે, સાધનાનો અર્થ એ છે, જે મળેલુ નથી, તે મેળવવા માટેની ક્રિયા,પુરુષાર્થ કરવો એનુ નામ સાધના, એટલે કે કાઇક નથી, તેને મેળવવુ આમ મેળવવા માટે કાઇક કરવુ, ક્રિયા કરવી, પુરુષાર્થ કરવો.આમ સાધના એટલે વાસના,ઇચ્છા કામના તૃષ્ણા વગેરેની પ્રાપ્તિ માટે કરવામા આવતો પુરુષાર્થ, અને પુરુષાર્થ એટલે ભવિષ્યમા દોડવુ છે અને ભવિષ્ય કદી કોઇને પણ આજ સુધી હાથમા આવ્યુ જ નથી, જે કાઇ છે. તે માત્રને માત્ર વર્તમાનમા જ છે, અને વર્તમાન જ માણસના હાથમા છે,પણ તેમા તે કદી માણસ સ્થિર હોતો જ નથી, તેતો નિરંતર ભુતકાળને વાગોળતો હોય છે, અથવા તો ભવિષ્ય કાળના સ્વપ્નોમા તલ્લીન હોય છે,રમણ કરતો હોય છે,અને જુદ જુદા ધોડા ઘડતો હોય છે, જેથી વર્તમાનમા જીવવાનુ ભુલી જાય છે, આમ દોડ ચાલુ જ રહે છે, વર્તમાનમા સ્થિર થવાતુ જ નથી. જેથી મનમા નિરંતર સતત તનાવ રહેજ જ છે, એટલે જ કોઇપણ સાધના, પુરુષાર્થ અને કર્મ એટલે તનાવગ્રસ્ત જીવન ,માણસ જ્યારે પુર્ણ રુપે નિષ્કામતામા, શુન્યતામા , પ્રજ્ઞામા , સ્વભાવમા, નિર્વિચારમા, આત્મામા સ્થિર થવુ,અમનની અવસ્થા એનુ નામ જ જ્ઞાન,જ્યારે જ્ઞાન તો માણસને મળેલુ જ છે,એટલે જ્ઞાન માટે પુરુષાર્થ કે સાધના કરવાની કોઇ જ જરુર જ નથી, માત્ર જે જ્ઞાનની વિસ્મૃતિ થઇ ગયેલ છે, તેની સ્મૃતિ જ કરવાની છે,તે માટે સ્વભાવમા સ્થિર જ થવાનુ છે, એટલે કે વર્તમાનમા જ સ્થિર થવાનુ છે, એટ્‌લે જ જ્ઞાન,માણસ જ્ઞાન વાન જ છે,માટે જ્ઞાન મેળવવા માટેની કોઇ સાધના હોય શકે જ નહી, તે સાંખ્યનો પાયાનો સિધ્ધાંત છે, વર્તમાનમા જાગૃતતા પુર્વક પરમ ચેતનામા અને સ્વભાવમા સ્થિર થાવ એટ્‌લે જ્ઞાન ઉજાગર જ છે,આજે જે જ્ઞાન માટે સાધનાઓ કરવાની જે દોડ છે, તે સાવજ નકામી છે,બેહુદી છે, જ્ઞાન માટે માત્ર ને માત્ર વર્તમાનમા સ્થિર જ થવાનુ છે, ને વર્તમાનમા પરમ ચેતના સાથે સ્થિર થાવ, એટલે જ્ઞાનમા સ્થિરતા છે,વર્તમાનમાં સ્થિર એટલે જ વિચારહિનતા, અમનની સ્થિતી ,નિર્વિચારતાની, શુન્યની સ્થિતી, ત્રિગુણાતીત અને પ્રજ્ઞા આ સ્થિતીમા જ પરમ આનંદ અને પરમ શાંતિ ઘટિત થાય છે, ઉપલબ્ધ થાય છે.માનવ જીવનમા પરમ આનંદ અને પરમ શાંતિ એજ જ્ઞાનની ધટના છે, પ્રાપ્તિ નથી, એટલુ જાણો અને વિવેકમા સ્થિર થઇને સમજો, કોઇનુ માની ને ચાલો નહી,જીવનમા કોઇનુ પણ માનીને ચાલ્યા એટલે ભય અને ભ્રમમા ફસાયા સમજો. આજા ફસાજાની આખી ટોળી ફસાવવાનુ જ કામ કરે છે, જો ફસાવ તો જ તેના લાભ લોભ અને સ્વાર્થની પુર્તિ થઇ શકે છે,આ વાસ્તવિક સત્ય છે,સાંખ્યની સ્પષ્ટ માન્યતા છે, કે આત્મ જ્ઞાન ક્યાય ખોવાયુ નથી, તેતો ઉપલબ્ધ જ છે, તેને પ્રાપ્ત કરવાનુ નથી, તે પ્રાપ્ત જ છે,કેવળ ને કેવળ ભુલાય ગયુ છે, એને માત્ર ને માત્ર સ્મૃતિમા લાવવાનુ છે, એટલા માટે વિવેક સાથેનો બોધ અને વિવેક સાથેની સમજ અને પરમ ચેતના પુર્વક્ની વિવેક સાથેની જાણકારી અને સમજ્દારી જ પુરતી છે,માનવે જ્ઞાન માટે કાઈ પણ કર્મ ક્રિયા કરવાની જરુર જ નથી,વર્તમાનમા પર્મ ચેતનામા સ્થીર થવાની જ જરુર છે,પણ માણસનુ મન વર્તમાનમા સ્થિર થવા રાજી નથી , કારણકે વર્તમાન એટ્‌લે મનનુ મૃત્યુ , મન મૃત્યુ થવા તૈયાર થતુ નથી,માણસનુ મન બહુ જ ચાલાક છે, જે માણસને નચાવ્યા જ કરે છે,અને મન જેમ નચાવે છે, તેમ માણસ નાચે છે, ને તનાવયુક્ત જીવન જીવે છે, તે જ અજ્ઞાન છે,આપણે સારી રીતે જાણીએ છીએ કે .બુધ્ધ ભગવાને છ વર્ષ સુધી ઉગ્રમા ઉગ્ર તપસ્યા કરી, સાધના કરી આ તપસ્યા અને સાધના સત્યને મેળવવા માટે હતી એટલે મન વાસનાગ્રસ્ત હતુ સત્યને મેળવવાની ઝંખના અને અભિપ્સા હતી તેને કારણે અંતે કાઇ પણ પ્રાપ્ત થયુ જ નહી,કારણ કે વાસનાગ્રસ્ત મન હતુ, તેને સત્યને પ્રાપ્ત કરવુ હતુ , જ્યારે કાઇ જ ન મળ્યુ ત્યારે કંટાળીને બધુ જ છોડી ને નિરજરા નદીને કિનારે ટોટલી સાવ જ નિરાશ થઇને સુઇ ગયા,ભગવાન બુધ્ધે જ્યારે શરીર મન બુદ્ધિથી પોતે સાવ જ મુક્ત થઈ ગયા,અલીપ્ત થઈ ગયા અને સાધના દ્વારા સત્યને મેળવવાની વાસના, કામના અભીપ્સા હતી તેનાથી સાવ જ મુક્ત થઈ ગયા, તેનાથી સાવ જ અલિપ્ત થઈ ગયા, ટોટલી ફ્રી થઈ ગયા તમામ આશા અપેક્ષા તૃષ્ણા વગેરેથી ટોટ્‌લી મુક્ત થઈ ગયા, આમ શુધ્ધ આત્મસ્થ થતા જ હ્રદયના તમામ પ્રકારના બંધનથી મુક્ત થયા એટલે કે સાવજ ખાલી થઇ ગયા કે તુર્તજ પોતે ભરાય ગયા ને તેમને અંતરમાથી જ બુધ્ધત્વ પ્રાપ્ત થયુ,બુધ્ધ ભગવાને પોતાનામા બુધ્ધત્વ ઉજાગર થયા પછી સ્પષ્ટ કહ્યુ કે મે કાઈ પણ નવુ મેળવેલ નથી. જે મારામા હતુ તેજ ઉજાગર થયુ છે,ભુલાઇ ગયેલુ તે પાછુ મળેલ છે , આ છે તેમના પોતાના શબ્દો એટલે જ્ઞાન મળતુ નથી, પણ ઉજાગર કરવાનુ હોય છે, તે સાબિત થાય છે.બુધ્ધ ભગવાન વર્ષો પછી જ્યારે પોતાની પત્નીને મળ્યા ત્યારે પત્ની કહ્યુ કે તમો ધરે રહીને સત્યને ન મેળવી શકત ત્યારે બુધ્ધ ભગવાન કહે છે, કે જરુર મેળવી શકત આ છે તેમના શબ્દો, શબ્દોનો સાર એટલો કે સત્ય મેળવવા માટે કોઇ સાધનાની પુરુષાર્થની ક્રિયાની જરુર નથી માત્ર ને માત્ર અક્રિયામા પરમ ચેતનાની જાગ્રુતતાપુર્વક સ્થિર જ થવાનુ છે, જગત ગુરુ શંકરાચાર્ય સ્પષ્ટ કહે છે, કે મોક્ષ અને જ્ઞાન કોઇ પણ પ્રકારની ક્રિયા, કર્મ કરવાથી સિધ્ધ થતા જ નથી એટલે કે મળતા જ નથી ,એટ્‌લે યોગથી, સાંખ્યથી, કર્મથી, વિદ્યાથી, જ્ઞાન પ્રાપ્ત થતુ જ નથી, માત્ર ને માત્ર બ્રહ્મ અને આત્માના એક્ત્વ દ્વારા જ જ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય છે, અને જ્ઞાનની ઉપલબ્ધી એજ મોક્ષ છે, એમ કહે છે અને બ્રહ્મ અને આત્મા માત્રને માત્ર વર્તમાનમા જ જોડાયેલા હોય છે, એકત્વ થયેલા હોય છે, માટે વર્તમાનમા જ સ્થિર થાવ, તમારા પોતાના સ્વભાવમા, પ્રજ્ઞામા પરમ ચેતનાની જાગૃતતા પુર્વક સ્થિર થવુ એજ જ્ઞાન અને મોક્ષની ઉપલબ્ધિ છે,જ્યારે કૃષ્ણમુર્તિનો આખો સંદેશ સાંખ્યનો જ છે, તેઓ તેઓ કહે છે, કે તમારા પોતાનામા વર્તમાનમા જાગૃતતા પુર્વક સ્થિર થાવ, ત્યાજ બધુ ભંડારેલ છે, જે મળે જ છે,આમ માનવ માટે પરમ આનંદ અને પરમ શાંતિથી જીવવા માટે માત્ર વર્તમાન જ કાળ છે, અને વર્તમાન જ હાથમા છે, ભુતકાળ વહ્યો ગયો છે, જ્યારે ભવિષ્યકાળ આવેલો નથી, આવવાનો છે, માટે જે હાથમા છે, તે છે વર્તમાન કાળ તેમા જ પરમ ચેતનામા જાગૃતતા પુર્વક જીવવાથી આનંદ મળે છે. તેજ જીવન છે,જ્ઞાન માટે કોઇપણ જાતની ક્રિયા કરવાની જરુર જ નથી, કોઇપણ ક્રિયા કરો એટલે અહંકાર, ઇચ્છા,વાસના કામના વગેરેમા વૃદ્ધિ જ થવાની,અને અહંકાર વાસના વગેરે જ જીવનની અશુદ્ધિ અને અજ્ઞાન છે, એટલે જ સ્પષ્ટ કહુ છુ, કે ક્રિયા માત્ર બંધન છે,તેથી પુર્ણ રુપે પરમ ચેતનામા જાગૃતતા પુર્વક સ્થિર થઈને નિષ્કામતા, અનાસક્તતા ,કર્તૃત્વરહીતતા, પ્રજ્ઞામા, ત્રિગુણાતીતતામા સ્થિરતા એજ જ્ઞાનની ઉપલબ્ધિ છે, એજ મુક્તિ છે એટલે અક્રિયા એજ જ્ઞાન,આમ અક્રિયામા જ જ્ઞાન છુપાયેલ છે, કાઇ પણ ન કરવુ એજ ખાલી થઇ જવુ છે, અને ખાલી થવુ એજ ભરવાની પ્રક્રિયા છે, માટે ખાલી થાવ એટલે હુ થી મુક્ત થાવ છો અને અસ્તિત્વ સાથે એક થાવ છો, એજ જ્ઞાન.ખાલી વાસણમા જ કાઇક ભરી શકાય.ભરેલા વાસણમા કાઇ ભરી શકાય જ નહી , માટે ખાલી થાવ અને ભરાઇ જાવ, હુ પણુ છોડો અને અસ્તિત્વ સાથે એક થાવ એજ જ્ઞાન.જીવનમા શાસ્ત્રોનુ ગમે તેટલુ અધ્યયન કરો, ગમે તેટલી કથાઓ સાંભળો. સત્સંગોમા જાવ, સાધુ સંત મહાત્માની પગ ચંપી કરો, ધાર્મિક સ્થળે આંટા મારો, ક્રિયા કાંડો, કર્મ ક્રિયાઓ, હવનો, જપ, સાધુઓની પધરામણી કરો કે નામ લખીને નોટો ભરો તો પણ આત્મ જ્ઞાન કદી પણ પ્રાપ્ત થનાર જ નથી,કારણ કે આ વાસના કામના ગ્રસ્ત કર્મ છે. પુરુષાર્થ છે, જ્યા વાસના ઇચ્છા છે ત્યા જ્ઞાન નથી.આ બધી જ ક્રિયા છે,કાઇક મેળવવુ છે, જ્યા ક્રિયા છે, ત્યા બંધન છે, અક્રિયા એજ મુક્તી છે, એજ જ્ઞાનની અવસ્થા છે, આ સત્યને બરાબર શુધ્ધ મનથી વિવેક સાથે જાણી લેવા જેવુ છે, એટલે કોઇપણ પ્રકારની ક્રિયા એટલે તળીયા વિનાની ડોલથી કુવામાથી પાણી ખેચવાની પ્રવૃતિ જ છે.જીવનમા આત્મ જ્ઞાનની ઉપલબ્ધિ વિના અને જ્ઞાનને પોતાના જ અંતરમાથી ઉજાગર કર્યા વિના એટલે કે આંતરિક રીતે પુરેપુરા શુન્યમા,પુરેપુરી નિષ્કામતામા, વાસના, કામના અને અહંકાર રહીતતામા, પ્રજ્ઞામા સ્થિર થયા વિના, એટલે કે હુ નુ વિસર્જન કરી શુન્યમા સ્થિર થઈને પોતાની જાતમા સ્થિર થયા વિના કદી પણ જીવન અમૃતરૂપ થતુ જ નથી,એટલે કે માણસે પોતાના સ્વભાવમા સ્વધર્મમા, પ્રજ્ઞામા સ્થિરતા એજ જીવન અમૃતરૂપ જ છે, આમ માણસે પુરેપુરી શુન્યતા, નિષ્કામતામા સ્થિર થઈ નિર્ગ્રંથ થઈ પ્રજ્ઞામા સ્થિર થઈ અમૃતરૂપ બનવાનુ છે, જીવનનુ અમૃત ક્યાય જુદા બાહ્ય પ્રદેશમા નથી, કે સાધના કરવાથી મળી જાય, કોઇપણ પ્રકારની સાધનામા વાસના,કામના ઇચ્છા નિરંતર સાથે જ હોવાની,સાધના દ્વારા કાઇક મેળવવુ છે. તે માટેની દોડ હોય છે,પછી તે ભુતકાળમા કે ભવિષ્યકાળમા રમણ હોવુ તે દોડ જ છે અને જ્યા દોડ છે, ત્યા કદી કાઇ મળતુ જ નથી, આવી રીતે દોડતો માણસ વર્તમાનમા સ્થિર હોય શકે નહી, અને વર્તમાન કાળ જ અમૃતરૂપ છે, ત્યાજ પરમ શાંતિ અને આનંદ છે,અને પ્રજ્ઞાની સ્થિતી છે, પ્રજ્ઞા એજ જ્ઞાન વર્તમાન કાળ જ જીવવા જેવો કાળ છે, આ કાળમા સ્થિર થવાથી જ પરમ આનંદ અને પરમ શાંતી મળે છે, કારણ કે વર્તમાનમા સ્થીરતા છે, વર્તમાનમાં એટલે નિર્વિચારતાની સ્થિતી, શુન્યની અવસ્થા છે,પ્રજ્ઞાની સ્થિતી માટે જ પરમ આનંદની ઉપ્લબ્ધિ થાય છે, જીવનમા ખરેખર જ્ઞાન મેળવવાનુ નથી. તેતો મળેલુ જ છે,પ્રાપ્ત જ છે, આપણે જ્ઞાન સ્વરુપ જ છીએ, પ્રજ્ઞા આપણો સ્વભાવ છે, એટલે જ્ઞાન માત્રને માત્ર અંતરમાથી ઉજાગર કરવાનુ છે,એટલે તેમા કોઇપણ પ્રકારની દોડ કામ આવતી જ નથી,તેમાતો સ્વભાવમા સ્થિરતા અને શુધ્ધતા જ કામ આવે છે,જીવનમા જ્ઞાનતો પામવાનુ છે, અને પામવા માટે દોડ સાવ જ નકામી છે, તેના માટેતો પોતાના સ્વભાવમા પ્રજ્ઞામાજાગૃતિ પુર્વક સ્થિર થવુ જરુરી છે,અને આ માટે અંતરમા ખોદાણ કરવુ જરુરી બને છે,અને ખોદાણ કરવુ હોય ત્યારે સ્થિરતા જરૂરી છે.આપણે કુવાનુ ખોદાણ કામ કદી ચાલતા ચાલતા કરી શકતા નથી ,તેના માટે તો એક જગ્યાએ જ સ્થિર થઈને ખોદવુ પડે છે, તો મીઠુ મધુરુ પાણી મળે છે. તેમ અંતરમા આત્મામા સ્થિર થઈને જ્ઞાનને ખોદવુ પડે છે, તો જ જ્ઞાન ઉજાગર થાય છે, આ માટે સ્થીર અને શુન્ય થવુ જ જરુરી છે,જ્ઞાનતો અંતરમા જ છુપાયેલ છે, તેને અંતરમાથી એટલે કે આત્મામા સ્થિર થઇને ઉજાગર કરવુ પડે છે, આપણો આત્મા જ જ્ઞાન સ્વરુપ છે, એમા સ્થિર થઈને જીવન જીવવાનુ છે, આનુ નામ જ જ્ઞાન છે,જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવુ જરા પણ અધરુ નથી, સાવ જ સરળ છે,સહજ છે,અને સહેલુ છે, માત્ર ને માત્રપરમ ચેતનાની જાગૃતિ પુર્વક વિવેકમા સ્થિર થઈને સમજ કેળવવાની જરુર છે, માણસ ઘોડા પર સવાર થવા તૈયાર થાય એક પેગડા પર પગ મુકે અને બીજો પગ ઉપાડે એટલા જ સમયમા જ જ્ઞાન અંતરમાંથી ઉપલબ્ધ થઇ શકે છે, આના માટે માત્ર ને માત્ર પાત્રતા જ કેળવવી પડે છે,આ પાત્રતા એટલે શુન્ય થવુ, આ શુન્ય થવા માટે વાસના ઇચ્છા અપેક્ષા,તૃષ્ણા અહંકાર રાગ દ્વેષ અને દ્વેત વગેરેથી મુક્ત થવુ, એટલે કે તે બધાને મનમાથી સમજણ અને જાગૃતતા પુર્વક વિદાય આપવી અને અદ્વેતમા એકત્વમા સ્થિર થવુ, જરુરી છે, આનુ નામ છે, પાત્રતા,એટલે માણસે જીવનમા પરમ ચેતનામા જાગૃતતા પુર્વક સ્થિર થઈને છ્‌લાંગ મારવાની છે, અને છ્‌લાંગ મારી જીવનમા અને મનમા રહેલી બધી જ વૃતિ અને ભાવથી મુક્ત મુક્ત થવાનુ છે, અને પોતાના જ સ્વભાવમા અને પ્રજ્ઞામા સ્થિર થવાનુ છે આવી પાત્રતા કદી પણ બાહ્યાચારોથી પ્રાપ્ત થતી જ નથી,એટલુ શુધ્ધ અને સ્થિર મનથી જાણો, કોઇનુ પણ માનીને ચાલો જ નહી, શુધ્ધ અને સ્થિર મન અને બુધ્ધીથી જાણીને, વિવેક પુર્વક સમજીને સમજણ પુર્વક જીવનમા મનને શુધ્ધ અને સ્થીર કરીને જીવનમા આચરણ કરો અને સ્વભાવમા પરમ ચેતનામા સ્થિર થઇને પ્રજ્ઞામા સ્થિર થવુ એજ સત્ય ધર્મના આચરણનો પાયો છે.જ્યા પણ મનની હાજરી છે, ત્યા કશુ પણ પ્રાપ્ત થનાર નથી.કારણ કે મન ચંચળ છે,તે ભુત અને ભવિષ્યમા દોડવામા જ માને છે, ને દોડાવ્યા જ કરે છે, ને કાઇપણ પ્રાપ્ત કરી શક્તુ જ નથી, સિવાય તનાવ. આવા મનની ગેરહાજરી એટલે જ જ્ઞાનની ઉપલબ્ધી છે,મન જ્ઞાનની આડુ નિરંતર ઉભુ રહીને રોડા નાખે છે, વચ્ચે ઉભુ હોય છે, ઉટડુ બનીને તે જ્ઞાન ઉપલબ્ધ થવા દેતુ જ નથી, કારણ કે મન એટલે જ દોડ અને દોડ એટલે ભુત અને ભવિષ્ય એટ્‌લે જ તનાવ, અને તનાવ એટલે જ અજ્ઞાન છે,તનાવ મુક્ત જીવન એટ્‌લે વર્તમાનમા સ્થિરતા,વર્તમાન જ જીવવા યોગ્ય કાળ છે, વર્તમાનમા જ સ્થિરતા એજ જ્ઞાનની ઉપલબ્ધિ પરમ ચેતનામા જાગૃતતાપુર્વક વર્તમાનમા સ્થિરતા એનુ નામ જ જ્ઞાન,જ્યા સુધી માણસ પોતાની પરમ ચેતનામા અને વિવેકમા સ્થિર થઇને વાસના, ઇચ્છા વગેરે રહિત થતો નથી, અને પુરી નિષ્કામતા, અનાસક્તતા, નિર્ગ્રંથતા અને ત્રિગુણાતીતતા પ્રજ્ઞા પ્રાપ્ત કરતો નથી , ત્યા સુધી જીવનમા દોડ ચાલુ જ રહે છે,જ્યા સુધી દોડ છે, ત્યા સુધી જ્ઞાનની ઉપલબ્ધી નથી,આમ ઇચ્છા, વાસના વગેરે શુભ કે અશુભનો હોવાનો સવાલ નથી,શુભ કે અશુભ કોઇ પણ પ્રકારની વાસના એટલે જ દોડ છે, અને દોડ છે, ત્યા સુધી જ્ઞાનની ઉપલબ્ધી નથી, આ પાયાનુ સત્ય છે, જ્યા માણસ પોતાની વિવેક સાથેની પાત્રતા જ સાબીત કરતો જ નથી, ત્યા જ્ઞાન ક્યાથી ઉપલબ્ધ થાય,પાત્રતા એટલે મનના ભાવો અને વૃતિઓ અને વૃતિઓના રસોથી વિવેક સાથે મુક્ત થઈને સ્વભાવમા રહેવુ એજ જ્ઞાન,માણસને જ્યારે જ્ઞાનની ઉત્કટ ઇચ્છા થાય ત્યારે કોઇપણ ભોગે જ્ઞાન ઉપલબ્ધ કરવા ઇચ્છે છે, અને પરમ તત્વને પ્રાપ્ત કરવા માટે મુમુક્ષુ થઇ અભિપ્સા કરે છે, ત્યારે જ તે વિવેક્મા સ્થિર થઈને અહંકાર, મન, વાસના, આસક્તિ વગેરેથી મુક્ત થાય છે, અને પુર્ણરુપે પરમ તત્વને સંપુર્ણ રીતે સમર્પિત થાય છે,અંતરથી પોતાના સત્યમા સ્થિર થઈને શરણાગતિનો સ્વિકાર કરે છે, એટલે કે શરીર મનના તમામ પ્રકારના ભાવોથી, વૃતિઓથી અને તેમના રસોથી મુક્ત થાય છે, આ સિધ્ધ થયુ એટલે જ જ્ઞાન.જ્ઞાન ને મેળવવા માટે શાસ્ત્રોના જ્ઞાનથી પણ મુક્ત થવુ પડે છે કારણકે શાસ્ત્રોનુ જ્ઞાન પણ અહંકારને પોષણ આપે છે, આમ તમામ પ્રકારના મનના બંધનોથી માણસ મુક્ત થાય છે, એટલે કે ગીતા જેને કહે છે ત્રીગુણાતીત અવસ્થા, મહાવીર કહે છે નિર્ગ્રંથ અવસ્થા, બુધ્ધ કહે છે, પ્રજ્ઞામા સ્થિર થવુ શબ્દો જુદા છે, મુળ શુન્ય થવુ છે, અમની થવુ છે,તૃષ્ણાથી મુક્ત થવુ છે, મન બુધ્ધી અને ઇંદ્રીયો અને તેના રસોથી ઉપર ઉઠી સમાધીની ઉપરની અવસ્થા પ્રજ્ઞામા સ્થિર થવુ છે, એજ જ્ઞાનની અવસ્થા છે,એનુ નામ જ જ્ઞાન છે,માણસે એટલુ સ્પષ્ટપણે જાણી લેવુ જરૂરી છે કે આત્મા શાશ્વત છે, જ્યારે શરીર અનિત્ય છે, જ્યા સુધી શુન્ય થવાની શરત જ પુરી ન કરો, અમની થાવ નહી સ્વભાવમા અને પોતાની જ પ્રજ્ઞામા સ્થિર થાવ નહી ત્યા સુધી જ્ઞાન ક્યાથી ઉપલબ્ધ થાય ,માણસે જીવનમા કોઇપણનુ માત્ર માનવાનુ નહી, પણ આત્મિક વિવેક સાથે જાણવુ, સમજવુ જરૂરી છે,એટલે જાણીને આત્મિક સમજણથી ચાલો આપણે આપણા જીવનમા પુરેપુરા વિવેકમા સ્થિર થઈને જાણી સમજીને વિવેક સાથેની સમજણથી શાંત ચિત્તે ચાલવુ તેજ ધર્મનુ આચરણ છે, અને આવા શુધ્ધ ધર્મનુ આચરણ જ જ્ઞાન સુધી પહોચાડે છે,એટલુ સ્પષ્ટ સમજી લેવુ જરુરી છે કે સત્ય અજ્ઞેય છે , અને અજ્ઞેય જ રહેવાનુ છે, તેની વિશાળતાને પામવા માટે જેટલા વિશાળ, અભય અને સંશય રહીત થઇ શકાય તેટલા સત્યને પામવાની લાયકાત માનવમા ઉભી થાય છે.

~ શ્રી નૂતન સૌરાષ્ટ્ર

રાજકોટ, તા. ૧૩

યુવા સેના ટ્રસ્ટ દ્વારા રાંદલ માતાના લોટા ઉત્સવનો ભવ્ય ધાર્મિક કાર્યક્રમ આગામી ડિસેમ્બર માસમાં ‘સેવા ભવન’ ભોલેનાથ સોસાયટી શેરી નં. ૪ ગુરુપ્રસાદ ચોકની બાજુમાં રાજકોટ ખાતે આયોજન કરવામાં આવનાર છે. માં રન્નાદે સ્વરૂપ ૫૦૦ ગોરણીઓને ભોજનપ્રસાદ તેમજ ગીફટ આપવામાં આવશે. જેમાં નાની-નાની બાળાઓનો પ્રસાદ અને ગોરણીના પગ ધોવામાં આવશે. જેમને માતાજીના લોટા તેડવા હોય તેઓએ યુવા સેના ટ્રસ્ટ ભોલેનાથ સોસાયટી શેરી નં. ૪ ખાતે સંપર્ક કરવો. વધુ માહિતી માટે પ્રમુખ પ્રદ્યુમનસિંહ ઝાલા મો. ૯૯૧૩૩ ૧૦૧૦૦નો સંપર્ક કરવા એક યાદી જણાવે છે.

~ શ્રી નૂતન સૌરાષ્ટ્ર

વહેલા તે પહેલાના ધોરણે નામ નોંધણી ચાલુ

રાજકોટ, તા. ૧૩

આગામી માસમાં તા. ૧૯-૧૨-૧૯ને ગુુરુવારના દિવસે બોલબાલા ટ્રસ્ટ અને રંગીલા યુવા ગૃપના નેજા હેઠળ હસનવાડી રંગીલા હનુમાન મંદિર ખાતે ૫૦૪ સમૂહ રાંદલમાંના લોટા ઉત્સવનો ભવ્ય કાર્યક્રમ આયોજીત કરવામાં આવેલ છે.

વિદ્વાન-ભૂદેવો દ્વારા પૂજન-અર્ચન કરવામાં આવશે તેમજ માતાજીનું સવારે ૮ કલાકે વિધિસર સ્થાપન કરી ૩૫૦૦થી વધુ ગોરણીઓને પગ ધોવાનો પ્રારંભ સવારે ૯.૩૦ કલાકથી શરૂ થશે.

કાર્યક્રમને નિર્ધારિત સમયે સંપન્ન કરવા બપોરે ૧ થી ૨ દરમિયાન આમંત્રિત મહેમાનો માટે ભોજન-પ્રસાદની વ્યવસ્થા, બપોરે ૪ કલાકે માતાજીના ભુવા દ્વારા ગોડા ખુંદવાનો શ્રદ્ધાસભર કાર્યક્રમ, રાત્રે ૭ કલાકે ૧૦૮ દીવાની દીપમાળા-મહાઆરતી તેમજ ધૂન મંડળની બહેનો તેમજ વિશેષ આમંત્રિતો દ્વારા ધૂન-કિર્તન તેમજ રાસ-ગરબાની મોડીરાત્રી સુધી રમઝટ બોલાવવામાં આવશે.

આ ધાર્મિક આયોજનને સફળ બનાવવા ટ્રસ્ટના અગ્રણી કાર્યકર્તા અનીલભાઈ કલોલા, અંકુર મનાણી, સંજય ગોહેલ, રાજુભાઈ પરમાર, દિનુબાપુ તેમજ રંગીલા મહિલા મંડળના બહેનોની ટીમ સહિત ટોચના કાર્યકર્તાઓ જહેમત ઉઠાવી રહ્યાં છે. સામૂહિક લોટાની નોંધણી વહેલા તે પહેલાના ધોરણે બોલબાલા સેવા સંકુલ ૩-મીલપરા મેઈન રોડ, કેનાલ રોડ નજીક રાજકેટ (ફોનઃ ૦૨૮૧-૨૨૪૩૦૦૮/૨૨૩૭૦૦૦) ખાતે હાલમાં ચાલુ છે. બે લોટા તેડવાનો ખર્ચ રૂા. ૧૦૦૦ રાખેલ છે. આ સેવાયજ્ઞમાં તન-મન-ધનથી સહયોગ આપવા ટ્રસ્ટ પ્રમુખ કાનાભાઈ તથા જિજ્ઞેશભાઈ ઉપાધ્યાય દ્વારા એક યાદીમાં જણાવાયું છે.

~ શ્રી નૂતન સૌરાષ્ટ્ર

અધ્યાત્મનું જગત જેટલું સીધું સરળ એટલું જ રહસ્યમય પણ છે. બાહ્ય જગતના તોલમાપ અને મૂલ્યાંકનો અધ્યાત્મના જગતમાં કામ લાગતા નથી. એમાંય ગુરુ શિષ્યના સંબંધો અને સદ્ગુરુની કાર્યપદ્ધતિ સામાન્ય લોકો માટે ઘણીવાર બેબૂઝ જેવી બની જતી હોય છે.

ગુરુ પાસે અનેક લોકો આવતા હોય છે. એમાંથી કેટલાક માત્ર કૂતુહલના કારણે, આશ્રમમાં શું ચાલે છે, એ જોવા માટે કે ધ્યાન અને જ્ઞાન મળી જશે તો પોતાની પણ જગતમાં બોલબાલા થશે એવા લોભના કારણે જ આવતા હોય છે. ધ્યાન કરવાથી સ્વર્ગીય સુખ મળશે, અનેક લોકો પોતાના ચરણમાં નમશે, સમાધિ પછી અદ્ભુત સિદ્ધિઓ મળી જશે અને એ મળ્યા પછી પોતે જે ઈચ્છે તે કરી શકશે, આવાં બધાં પ્રલોભનો પણ અધ્યાત્મની યાત્રા પાછળ કામ કરતાં હોય છે. આથી ગુરુ આવા દંભી લોભી લોકો પર કામ કરીને પોતાનો સમય બરબાદ કરવાનું ઘણીવાર ટાળે છે અને આથી સાચી પ્યાસ, શોધ માટેની તીવ્રતા અને સમગ્રતા હોય એવા જ શિષ્યો પર કામ કરવાના હેતુથી ખોટા લોકો એમની પાસે આવે જ નહીં અને આવે એમાંથી પણ કાચાપોચા ચાલ્યા જાય એ માટે પોતાની જીવનશૈલી દ્વારા, સમજમાં ન આવે એવી કાર્યપદ્ધતિ દ્વારા અને શિષ્યના અહંકાર પર ચોટ પડે એવી વર્તણુક દ્વારા, ખ્યાલમાં પણ ન આવે એ રીતે કેટલાક લોકોને ભગાડી મૂકતા હોય છે.સદ્ગુરુની કરુણા કલ્પનામાં ન આવે એટલી ઊંડી અને અગાધ હોય છે. એ કરુણાના કારણે જ ક્યારેક પોતાની બદનામી થાય, એવી કાર્યશૈલી પણ એ અપનાવતા હોય છે, જેથી બાહ્ય મૂલ્યાંકનો અને પોતાના સંકુચિત દ્રષ્ટિકોણ લઈને આવેલા લોકો આપમેળે જ દૂર હટી જાય. આ રીતે દૂર હટાવીને કોઈને નુકસાન પહોંચાડવાનો એમનો આશય નથી હોતો પણ એવા લોકો ’ન ઘરના ન ઘાટના’ એ રીતે, કે... ’બાવાના બેય બગડયા’ એ રીતે જીવીને જિંદગી બરબાદ કરતા હોય છે. સદ્ગુરુને જે સમજે છે તેના માટે તો એમની હરકોઈ ક્રિયા પાછળ કેવળ કરુણા જ હોય છે. માથા પર ડંડો મારીને લોહીલુહાણ કરી નાખે તો પણ સાચો શિષ્ય ગુરુના ચરણ પકડીને આભારના ભાવ સાથે નમી પડતો હોય છે. સાચી શ્રદ્ધા સિવાય ગુરુ સાથેનો સંબંધ શક્ય જ નથી.

ખોટા ગુરુની પસંદગી કરીને પોતાનું જીવન બરબાદ કરનાર લોકોનો તો આ જગતમાં કોઈ પાર નથી. એમ સાચા ગુરુને પ્રાપ્ત કરી પોતાની આંખો બંધ રાખી એમની આંગળી પકડીને ચાલનારા લોકો ભલે ઓછા પણ હોય તો છે જ. સોમાંથી માત્ર પાંચ શિષ્યો પર કામ કરી શકાય એ માટે ગુરુને કેટલાય ’ખેલ’ કરવા પડતા હોય છે અને એ પાંચને ખાતર પોતાની બદનામી થાય એવા નાટક પણ એ ભજવી લેતા હોય છે. કેમકે આવા સમાધિસ્થ સદ્ગુરુ માટે લોકોનો આદર કે અનાદર, લોકોની પ્રશંસા કે ફિટકારની ભાવના બધું સરખું જ હોય છે. સદ્ગુરુના આ ખેલને, આટલી ઊંડી કરુણાને અને એમના બાહ્ય બુરખાઓની પાછળ રહેલા દિવ્ય સ્વરૃપને જે સમજી શકે છે તે જ શિષ્ય કહેવડાવવાને લાયક છે.અધ્યાત્મના જગતમાં અનેક સદ્ગુરુ થયા છે. સૂફી સંત જુન્નેદ પણ આવા જ એક સદ્ગુરુ છે. શિષ્યોની ’છટણી’ કરવા માટે પોતાના આશ્રમની પાછળના ભાગમાં આવેલ તળાવના કિનારે એ બેસી જતા. બે-ચાર શરાબની પ્યાલી હોય, એક સુરાહી હોય અને ઘૂંઘટમાં મોં છૂપાવીને બેઠેલી એક સ્ત્રી હોય, નવા નવા કે કાચા-પોચા શિષ્યો તો આવું દ્રષ્ય જોઈ એક-બે દિવસમાં જ ભાગી જતા. ઊંડાણમાં ઊતરીને ગુરુની સમાધિની સુવાસ સુધી પહોંચવાની ભાગ્યે જ કોઈને ઈચ્છા થતી.ગુરુ જુન્નેદ આટલા હલકા અને ભ્રષ્ટ છે, એની વાતો કેટલાક શિષ્યોમાં ચાલ્યા જ કરતી. એક રાજા પણ જુન્નેદનો શિષ્ય થયેલો. બીજા એક ’અનુભવી’ શિષ્યે આ રાજા પાસે જઈને કાનભંભેરણી કરી કે મેં સગી આંખે જુન્નેદને શરાબ પીતા અને છૂપી રીતે કોઈ સ્ત્રીની સાથે બેઠેલા જોયા. તમે નાહક આવા ભ્રષ્ટ ગુરુની જાળમાં ફસાયા છો. આવા નાલાયક માણસને ખુલ્લો પાડવા માટે તમે કશુંક કરો.રાજા તો આ વાત જાણીને તરત ઊભો થઈ ગયો. મ્યાનમાંથી તલવાર કાઢીને બોલી પડયો કે જો આ વાત સાચી હોય તો હું મારા હાથથી જ એ દુષ્ટનું માથું વાઢી નાખીશ પણ એ માટે તારે મને પ્રત્યક્ષ પુરાવો આપવો પડશે. નહીં તો હું તારુંય માથું વાઢી નાખીશ.

બન્ને જણ ઘોડા પર સવાર થઈને આશ્રમની પાછળના ભાગમાં આવેલ તળાવના કિનારે ગયા. છૂપાઈને જોવા લાગ્યા તો ખરેખર જુન્નેદ એક બુરખાધારી સ્ત્રીના હાથમાંથી પ્યાલી લઈને શરાબ ઢીંચતો હતો અને સ્ત્રી આગ્રહ કરી કરીને સુરાહીમાંથી શરાબ ખાલી થયેલી પ્યાલીમાં નાખતી હતી. રાજાએ પેલા શિષ્યને કહ્યું કે હવે તું જા. આનાથી વધારે પ્રમાણની મારે કોઈ જરૃર નથી. હમણાં જ હું જઈને આવા ઢોંગી ગુરુનું માથું ધડથી અલગ કરી નાખું છું. ઘોડા પરથી ઊતરી હાથમાં તલવાર લઈ એ આગળ વધ્યો. પણ થોડાક ડગલા ચાલ્યા પછી એને થયું કે શા માટે મારે જાતે જ આ કામ કરવું? આ કામ તો મારા સૈનિકો પણ કરી શકે છે. આવા વિચાર સાથે એ પાછો ફરતો હતો ત્યાં જુન્નેદે અવાજ કરીને કહ્યું કે, ’અટકી જાવ મહારાજ! અહીં સુધી આવ્યા છો તો કામ પૂરું કરીને જ જાવ.’ જુન્નેદ જેવા માણસની આજ્ઞાનું ઉલ્લંઘન તો પેલા રાજાથી પણ ન થયું. એ નજીક ગયો. જુન્નેદે સુરાહી એના હાથમાં આપી. રાજાએ એની અંદર જોયું તો શરાબના બદલે ચોખ્ખું પાણી જ હતું. રાજા છોભીલો પડી ગયો. જુન્નેદે પેલી સ્ત્રીના ચહેરા પરથી બુરખો ખોલ્યો તો એ સ્ત્રી સ્વયં જુન્નેદની માતા હતી! કાપો તો પણ લોહી ન નીકળે એવી પેલા રાજાની સ્થિતિ થઈ. પગમાં પડી રાજાએ જુન્નેદને પૂછયું : ’શા માટે તમે આવું બદનામી કરે એવું નાટક ખેલો છો?જુન્નેદે કહ્યું : ’જેમની નજર શિષ્ય થવા છતાં ક્ષુદ્ર પર અટકી છે તેમને ઢંઢોળવા જ મારે આ કામ કરવું પડે છે. જે લોકો દૂરદૂરથી આ દ્રશ્ય જોઈને જ ભાગી જાય છે એને હું જવા દઉં છું.પણ જો કોઈ વીરલો સત્ય હકીકત જાણવાનું સાહસ કરે છે એને હું સાચી વાતથી વાકેફ કરું છું.